حشر اجساد و چگونگى آن، از مسائل كلامى است كه متكلّمان و فلاسفه
مسلمان بدان مىپردازند و بيان مىكنند كه خداوند در قيامت كبرى، انسانها را زنده
مىسازد و به حساب مىكشد و جزاى هر كس را مىدهد (فرهنگ
معارف اسلامى، 2/ 736). حالات آدميان هنگام حشر در قيامت گوناگون است. در قرآن
كريم آمده است كه برخى مردم، نابينا محشور مىشوند و اين بدان سبب است كه در دنيا
به آيات الهى نظر نكردهاند و نشانههاى قدرت خداوند را به فراموشى سپردهاند (طه/
126- 124). همچنين در روايت است كه برخى مردم به صورتهايى محشور مىشوند كه
بوزينه و خوك پيش آنان، زيبارويند (نثر طوبى، 2- 1/ 175). از قرآن كريم برمىآيد كه در قيامت حتى حيوانات نيز
محشور مىشوند (انعام/ 38؛ الميزان، 7/ 82؛ تفسير نمونه،
5/ 223). نه تنها انسان و حيوان به حشر مىآيند كه آسمانها و زمين و آفتاب و ماه
و ستارگان و حتى آنچه مشركان، شريك خدا پنداشتهاند نيز محشور مىشوند (الميزان، 7/ 76). در آن روز، جامدات نيز زنده
مىشوند و به سخن مىآيند و گواهى مىدهند (نثر
طوبى، مجلّد 2- 1/ 175).
***
حلول: نفوذ خدا در موجودى ديگر
«حلول»
به معناى آن است كه چيزى در چيز ديگر نفوذ و دخول كند و موجودى به موجود ديگر- به
نحو تبعيّت- قيام يابد. همه فرق اسلامى متّفقاند كه حلول خدا در موجودات ديگر
ممكن نيست.
مسيحيان
و گروهى از صوفيان معتقدند كه خداوند در وجود برخى افراد انسانى حلول كرده است. از
نظرگاه كلام شيعى حلول خداوند در موجودات ديگر ممكن نيست؛ چون مستلزم محدوديّت ذات
الهى و نياز و قيام او به غير است (الالهيات، 1/ 200؛ مناهج اليقين فى اصول الدين، 1/ 320؛ فرهنگ معارف اسلامى، 2/ 303 و 304).
***
حوض كوثر: حوض مشهور بهشت
حوضى
است در بهشت يا صحراى محشر كه خداوند به پيامبر اسلام 6 عطا