درونى خود و پيام‌هاى بيرونى رسولان،همواره راه كژى و انحراف و دورى از ارزش‌ها را پيش مى‌گيرند.شگفت است كه خداى حكيم براى حل اين مشكل بشر نيز،راهبرد ديگرى به نام نظارت همگانى و اصل«امر به معروف و نهى از منكر»را به عنوان رسالتى واجب بر همگان در فرامين اسلام تدارك ديده است.نظام نظارت همگانى از راه‌هاى مهم حفظ و نشر ارزش‌ها و اساساً بقاى معارف و آموزه‌هاى دينى است.شهيد مطهرى نظارت همگانى را علت مبقيه دين مى‌داند كه در ضمن آن،علت بقا و ماندگارى ارزش‌ها به ويژه ارزش‌هاى دفاع مقدس هم خواهد بود.او مى‌گويد:

«امر به معروف و نهى از منكر،يگانه اصلى است كه ضامن بقاى اسلام و به اصطلاح علت مبقيه آن است.اصلاً اگر اين اصل نباشد،اسلامى نيست.» [1]

به اعتقاد دانشمندان علوم اجتماعى نيز بدون نظارت،جامعه‌اى سالم و افرادى به هنجار نخواهيم داشت.آنان در تعريف اين اصل مى‌گويند:«نظارت ساز و كارى است كه جامعه براى واداشتن اعضاى خويش به سازش‌كارى و جلوگيرى از ناسازش‌كارى به كار مى‌برد.» [2]

البته اين عامل در صورتى براى حفظ و نشر ارزش‌ها مؤثر مى‌افتد كه از سوى آحاد جامعه عملى گردد و حضور پر رنگ در جامعه داشته باشد و مردم آن را تنها وظيفه حاكميت و دولت اسلامى ندانند.رسول گرامى اسلام(ص) مى‌فرمايد:اگر اين فريضه را ناديده انگاريد،زنان و دختران شما فاسد و پسران و مردان شما فاسق خواهند شد: «كَيفَ بِكُم اذا فَسَدَت نِساءُكم و فَسَقَ شَبابُكم وَ لَمْ تَأمُروا بِالمَعرُوفِ وَ لَمْ تَنْهُوا عَن المُنكَرِ.» [3]

امروزه اگر در جامعه اسلامى،شاهد افول و غفلت از ارزش‌هاى دينى و ارزش‌هاى حماسه‌آفرين سال‌هاى نبرد هستيم،دليل عمده‌اش آن است كه فريضۀ امر به معروف و نهى از منكر كم‌رنگ شده است،و تنها در قالب حكومت و سازمان‌هاى رسمى وانهاده شده است،و مردم خود را از اين رسالت خطير معاف مى‌دانند.اين در حالى است كه در فرهنگ دينى ترويج ارزش‌ها و مقابله با ضد ارزش‌ها از وظايف واجب همۀ مسلمانان و شهروندان جامعه اسلامى است. [4]