از شوهر و بهترين اسبان را از تازيانه و نيكوترين شمشيرها از صيقل چاره و گزير نباشد.»

و از سخنان اوست كه، «ملك به لشكر است و لشكر به مال و مال به خراج و خراج به تعمير و تعمير به عدل و عدل به اصلاح عمال و اصلاح عمال به استقامت وزرا، و سر همه تفقّد و بازرسيدن پادشاه است.»

و اين نوشيروان از اعاظم ملوك است و در عدل و نيكوسيرتى و اطلاع تمام بر امر پادشاهى مثل است. روزى در مجلس انوشيروان اشاره شد كه دانشوران كه حاضر بودند هريك به اندازه عقل خود سخنى چند كه متضمّن مصلحت پادشاه و رعيّت باشد القا نمايند. و چون نوبت به بوزرجمهر[1] حكيم رسيد، معروض داشت كه، «آنچه مطلوب پادشاه است به دوازده كلمه اتمام يابد. نوشيروان پرسيد كه، «آن كدام است؟» حكيم گفت كه، «اوّل، پرهيز است از شهوت و غضب و هواى نفس. دوم، صدق است در گفتار و وفا به وعده‌ها و شروط و عهود و مواثيق. سوم، مشورت است با دانايان در آنچه روى نمايد از امور. چهارم، اكرام علما و اشراف و امرا و كتّاب است به قدر دانش و منازل و مراتب ايشان. پنجم، تعهّد قضايا و تفحّص عمّال و جزا دادن محسن و مسيئ. ششم، تفحّص اهل زندان هرچندگاهى تا گناهكاران را به جزا رسانند و هركه مستحقّ گذاشتن باشد بگذارند. هفتم، تعهّد راه و بازارها و اسعار و تجارات مردم. هشتم، حسن تأديب رعايا بر جرايم و اقامت حدود بر مآثم. نهم، مهيّا داشتن سلاح و آلات حرب. دهم، اكرام اولاد و اهل و اقارب است و در اصلاح آن جماعت كوشيدن. يازدهم، فرستادن جاسوسان و خبرگيران تا حوادث ملكى را به پادشاه رسانند. دوازدهم، تفقّد وزرا و ندما و خيل و خدم است.»

نوشيروان امر نمود كه اين كلمات را به طلا نوشتند و فرمود كه، «در اين كلمات، جوامع انواع سياسات و تدبيرات ملكى حاصل است.»

[1] - اصل: ابو زرجمهر.