فصل پنجم: در مراعات حقوق مؤمنان‌

برادران مؤمن را بر آدمى حقوق بسيارى هست. شرط آن است كه مؤمن در مقام ملاطفت و مهربانى با مؤمنان باشد. با پيران ايشان طريقه حرمت و عزّت مسلوك دارد و از سبق و تقدّم ايشان در اسلام غافل نباشد و بر ضعف و ناتوانى ايشان ترحّم نمايد؛ و از جوانان ايشان شفقت و عطوفت و مهربانى دريغ ندارد و با اطفال ايشان در مقام تربيت و تعليم و تأديب باشد؛ و با زنان ايشان در مقام ستر و صيانت و در حفظ عرض و ناموس ايشان بكوشد، و ايشان ضعيف‌عقل و ضعيف‌دلند، بر نادانى ايشان ببخشايد و آنچه از اقربا توقّع دارد از ايشان توقّع نكند؛ و با فقيران و درويشان و ارباب مسكنت طريقه انفاق و اعطا مسلوك دارد؛ و با يتيمان شفقت و مهربانى منظور دارد و دل ايشان به‌دست آرد و اطفال خود را مانند ايشان در خيال درآورد و آنچه به ايشان پسندد، به بيگانگان نيز آن پسندد؛ و هركه به او استشاره نمايد، شرط مناصحت به‌جا آورد و آنچه مصلحت داند او را دلالت كند و در مطلب او فكر و انديشه تمام نمايد و اگر كسى را در معرفت صلاح امر او داناتر داند، به او دلالت كند و در ارشاد و تعليم و راهنمايى مؤمنان تقصير ننمايد؛ و در دفع شرور و آفات از ايشان به قدر امكان سعى نمايد. و از حضرت امام جعفر صادق 7 منقول است كه فرموده: «المسلم اخو المسلم هو عينه و مرآته و دليل لا يخدعه و لا يخونه و لا يظلمه و لا يكذبه و لا يغتابه.»[1] يعنى: مسلم برادر [112 آ] مسلم و عين اوست- يعنى، چشم اوست. يعنى، چنانكه چشم اطراف و جوانب شخص را مى‌بيند و او را از آفتها و خطرها حذر مى‌فرمايد و راهنمايى او مى‌كند و باعث معرفت و اطّلاع او بر اشياء مى‌شود، مسلم نيز بايد كه با مسلم چنين باشد- و آيينه اوست- يعنى، همچنانكه آدمى چون در آيينه نظر مى‌كند بر نيك و بد صورت خود مطّلع مى‌شود، بايد مسلم نيز مسلم را از نيك و بدسيرت و اخلاق و اعمال او خبردار مى‌ساخته باشد كه چون بر نيكوييهاى خود مطّلع شود، مسرور مى‌شود و او را در آن رغبت زياده مى‌شود و در ازدياد آن مى‌كوشد. و چون بر عيبهاى خود اطّلاع يابد، رفع آن از خود مى‌كند و محتمل است كه‌

[1] - الكافى، ج 2، ص 166.