\*\*\*

و از حضرت رسول صلّى اللّه عليه و اله منقول است كه، «انّ اللّه يحبّ [الحيىّ‌] الحليم العفيف المتعفّف.»[2] يعنى: «به درستى كه خداى عز و جلّ دوست مى‌دارد حيادار حليم صاحب عفّت خويشتن را بر عفّت دارنده.» و آن حضرت فرموده كه، «ما أعزّ اللّه بجهل قطّ، و لا أذلّ بحلم قطّ.»[3] يعنى: «عزيز نگردانيد خداى عز و جلّ هيچ‌كس را به جهل و نادانى هرگز، و ذليل و خوار نگردانيد هيچ‌كس را به حلم هرگز.»

و از حضرت صادق 7 منقول است كه، «هرگاه ميان دو كس منازعه شود، دو فرشته فرود مى‌آيند و مى‌گويند به آن يكى كه سفاهت كند كه، گفتى و گفتى و تو اهل آن چيزى كه گفتى و زود باشد كه جزا داده شوى به آنچه گفتى. و به آن يك كه حليم است مى‌گويند كه، صبر كردى و حلم به‌جا آوردى، زود باشد كه خداى عز و جلّ بيامرزد تو را، اگر به اتمام رسانى آن را. پس، اگر حليم رو كند بر آن خصم، بالا مى‌روند آن فرشتگان.

و حضرت امام رضا 7 فرموده كه، «از علامات فقيه علم و حلم و صحّت است. و آن حضرت فرموده كه، مرد عابد نمى‌باشد تا آنكه حليم نباشد.»

و حضرت صادق 7 فرموده كه، «كفى بالحلم ناصرا.»[4] و فرموده: «اذا لم تكن حكيما فتحلم.»[5] يعنى: «كافى است به حلم يارى‌دهنده.» يعنى، چون حلم باشد ناصرى ديگر ضرور نيست. «و هرگاه حليم نباشى خود را بر حلم دار.»

و حضرت رسول صلّى اللّه عليه و اله در بعضى خطب شريفه خود فرموده‌اند كه، «الا اخبركم بخير اخلاق الدّنيا و الآخرة؟ العفو عمّن ظلمك و تصل من قطعك، و الاحسان الى من أساء

[1] - اشعار در نسخه اصل در حاشيه نوشته شده‌اند. در نسخه، مر بيت دوم ميان حديث امام صادق( ع)- كه بعد از اين مى‌آيد- گنجانده شده بود كه به دليل تناسب موضوع بعد از بيت اول آورده شد.

[2] - الكافى، ج 2، ص 112.

[3] - الكافى، ج 2، ص 112 و وسائل الشيعة، ج 11، ص 211.

[4] - روضة المتقين، ج 12، ص 155 و الوافى، ج 4، ص 447.

[5] - المحجة البيضاء، ج 5، ص 314.