نام کتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) نویسنده : محقق سبزوارى جلد : 1 صفحه : 18
مجموعهاى از عقايد سياسى بر پايه نظريههاى يونانى و ايرانى
ساسانى شروع به شكلگيرى و رشد و نموّ كرد. هر سه شيوه يادشده- نظريات شريعتمداران
و نظريههاى مبتنى بر آراء يونانى و ايرانى- ماهيت الهى حاكميت را فراروى ما قرار
مىدهند و فرض خود را بر وجود دولتى كه زندگى دنيوى جوامع بر محور آن مىچرخد و
وظيفه آن تضمين حفظ اسلام، اجراى شريعت و دفاع از اسلام راستين در مقابل
انحرافهاست، قرار مىدهند و جملگى به تمركز بر روى موقعيت شخص حاكم متمايلند.[1]
نظريه شريعتمداران و فقيهان
نخستين نظريه كه به شريعتمداران متعلق است، بيش از دو مورد ديگر،
وامگرفته از اسلام و تعاليم آن است و سياست دينى كه ترسيم مىشود مواد خام آن را
آيات قرآن، احاديث و سنن پيامبر صلّى اللّه عليه و اله- و معصومين نزد شيعه- و
سيره صحابه صدر اسلام تشكيل مىدهد. تفسيرهاى برگرفته از اين منابع در پرتو
پيشرفتهاى سياسى در دوران بعد، بر اساس استنباطات فقيهان و مجتهدان و عالمان دينى
ارائه مىشود.
آيات الاحكام سياسى وارد شده در قرآن همچون:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَ أَطِيعُوا الرَّسُولَ وَ
أُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ ...[2]، إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ[3]، لِلَّهِ الْأَمْرُ مِنْ قَبْلُ وَ مِنْ بَعْدُ ...[4] و يا احاديثى نظير «الائمّة من قريش» و «اسمعوا و أطيعوا و لو ولّى
عليكم عبد حبشىّ مجدع[5]»، مورد
استناد نظريهپردازان اين دسته از علماى سياسى دينى بوده است. پس از تغيير مسير و
ماهيت نظام حكومتى جامعه مسلمان، بر اثر رحلت پيامبر 7، و تبديل آن به
امپراتورى و سلطنت به دست امويان، فرق اسلامى براساس گرايشهاى سياسى و مذهبى خود
به كار تأويل و توجيه آيات قرآن سرگرم گشتند، و بازار
[5] - نك: دولت و حكومت در دوره ميانه اسلام، ص 4. اين
حديث با موازين شيعى در باب حكومت مطابق ندارد و جعلى به نظر مىرسد.؛ تاريخ
انديشههاى سياسى ايران و جهان اسلامى، پيشگفتار، ص سيزده.
نام کتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) نویسنده : محقق سبزوارى جلد : 1 صفحه : 18