«... اذا ظَنَنْتَ فَلا تَقْضِ ...»[1]

... هرگاه گمان «بد» بردى، (آن را مطلبى ثابت ومحقق نگير وزود) قضاوت نكن ...

حضرت على عليه‌السلام نيز فرمود:

«ايُّهَا النَّاسُ، مَنْ عَرَفَ مِنْ اخيهَ وَ ثيقَةَ دينٍ وَ سَدادَ طَريقٍ فَلا يَسْمَعَنَّ فيهِ اقاويلَ الرِّجالِ ...»[2]

اى مردم! هركه برادر (دينى) خود را شناخت و دانست كه در دين، محكم واستوار است و درگفتار و كردار به راه راست قدم مى‌نهد، نبايد گفتار (بد) مردم را درباره او گوش بدهد ....

ه- تفكّر درباره زيانهاى بدگمانى:

يكى ديگر از راههاى مبارزه با بدگمانى، تفكّر درمورد زيانهاى فردى واجتماعى آن است.

آيا بدگمانى هميشه مذموم است؟

ممكن است اين سوال به ذهن كسى خطور كند كه آيا بدگمانى درهمه جا و نسبت به هر كس، زشت است، يا بستگى به شرايط زمانى و افراد مختلف دارد؟ در پاسخ بايد گفت: آنچه از روايات به دست مى‌آيد، اين است كه در برخى موارد بدگمانى، مجاز و بلكه لازم است به بعضى از آنها اشاره مى‌كنيم:

الف- زمان غلبه فساد:

در محيطى كه بيشتر افراد آن، گرفتار فساد و آلودگى هستند، خوش گمانى كار منطقى و درستى نيست و چه بسا موجب فريب خوردن و ضرر ديدن انسان مى‌شود.

اميرمؤمنان على عليه‌السلام فرمود:

[1] - بحارالانوار، ج 77، ص 155

[2] - نهج البلاغه، فيض، خطبه 141، ص 430