اسباب بدگمانى‌

چه كارهايى موجب بدگمانى ديگران مى‌شود؟ به عبارت ديگر، اسباب بدگمانى، نسبت به ديگران چيست؟

در پاسخ اين پرسش بايد گفت: اسباب بدگمانى دوگونه است؛ گاهى در «گمانه زن» است و گاه در «مظنون»، نوع اول عبارت است از:

1- ابتلاى انسان بدگمان به ضعف و ناهنجارى خاص، او را به گمانه زنى درباره ديگران وا مى‌دارد و به عبارت ديگر: «كافر همه را به كيش خود پندارد.»

امام على عليه‌السلام:

«الشَّريرُ لا يَظُنَّ بِاحَدٍ خَيْراً لِانَّهُ لا يَراهُ الَّا بِطَبْعِ نَفْسِهِ»[1]

انسان شرور، به ديگران گمان خير نمى‌برد چون آنان را نيز با سرشت خويش مى‌سنجد.

2- شتابزدگى و نسنجيده اقدام كردن نيز موجب بدگمانى مى‌شود؛ انسانى كه در قضاوتهاى خود، شتابزده است، به اعمال ديگران به ديده ترديد مى‌نگرد و با سرعت و عجله آن را حمل بر بدى مى‌كند. همان امام همام مى‌فرمايد:

«قَلَّ ما يُصيبُ رَأْىُ الْعُجُولِ»[2]

ديدگاه شتابزده كمتر به صواب مى‌رسد.

3- بى‌ايمانى يا ضعف ايمان نيز سبب بدگمانى مى‌گرددچنانكه همان حضرت مى‌فرمايد:

[1] - شرح غررالحكم، آمدى، ج 2، ص 76

[2] - همان مدرك، ج 4، ص 496