انصاف: نَهَايَةُ اقْدَام الْعُقُول عقَالٌ- و آخر سَعْى الْعَالمينَ ضَلَالٌ- وَ اجْسَامُنَا فى وَحْشَةٍ منْ جُسُومنا[1]، محرومش نكردند. در آن حالت سرّى با او كشف كردند كه او را اين نفس و مرادهاى او وحشت نمود. وَ كَمْ منْ جبَالٍ قَدْ عَلَتْ شُرَفَاتُهَا- رجَالٌ فَزَالُوا وَ الْجبَالُ جبَالٌ‌[2] ازين بوى قدم عالم مى‌آيد. مگر كه مراد ازين جبال بندگان خاصه باشند. اما اين مراد او نباشد. او ازين دورست. او مرد اين نباشد. (مقالات شمس، نسخه موزه قونيه، ص 5) احتمال مى‌رود كه مراد مولانا فخر رازى باشد. و اين بيت مثنوى:

كه قبل از ابيات فوق آمده مؤيد اين احتمال تواند بود.

[ص 151 قصص مثنوى‌]

[ «كه منم كشتى در اين درياى كُل»]

698-

مقصود حديثى است كه در ذيل شماره (575) مذكور شد.

[ص 139 احاديث مثنوى‌]

[هست آخر بين به دور از مهلكه‌]

699-

مأخذ آن در همين كتاب، ص 104 ذيل شماره (435) مذكور افتاد.

[ص 152 قصص مثنوى‌]

[1] - سرانجام گامهايى كه تنها به كمك عقل( و بدون استمداد از وحى) برداشته شود رسيدن به بن‌بست است. تلاش علما به تنهايى، به گم راهى منتهى مى‌شود.

جسمهاى ما از همين جسميت در هراس و وحشت است.

[2] - چه بسا كوههايى( با همه عظمتشان) زير دست رشته كوهى از خود( كه در حكم فرزند يا شاگرد آنان است) قرار مى‌گيرند! مردان بسيار آمدند و رفتند و كوهها همچنان بر پاى ايستاده‌اند.