بِالْعُصْبَةِ أُولِي الْقُوَّةِ»[1] و از گنجينه آن قدر به او داده بوديم كه خزانه‌هاى آنها بر گروه نيرومندى سنگين مى‌آمد.

طبرسى مى‌گويد: «ما» در اينجا موصوله است وصله آن «إنّ» و اسم و خبرش مى‌باشد. يعنى ما از اموال ذخيره شده چندان بدو داديم كه خزانه‌هاى آن، گروهى از مردان نيرومند را ناتوان مى‌كرد؛[2] يعنى حمل آن براى ايشان سنگين و دشوار بود.

عصبه نيز يعنى گروهى پر شمار كه بر كارى سخت و سنگين پشت در پشت يكديگرند.

مفاتح نيز در اينجا به نظر بيشتر مفسّران به معناى خزانه‌هاست، زجّاج نيز همين را برگزيده، مثل آيه‌ «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ»[3]. مفاتح جمع مِفتح يا مَفتح است كه مِفتح كليد است و مَفتح خزانه است و هر خزانه‌اى گنجينه نوعى از اشياء يا اموال است. فرّاء نيز مفاتح را در اين آيه خزائن معنى كرده‌[4] و گفته است: يعنى گروهى توانمند را سنگين مى‌آمد و پشتشان را خم مى‌ساخت و فعل ينوء گاهى با «باء» متعدّى مى‌شود.[5]

شاعر مى‌گويد:

چون عصاى ارزن پرچم برافرازد، ضربت آن است و بازو را خم مى‌سازد.

و در سؤالات نافع بن ازرق از ابن عباس آمده كه آيا اين واژه براى عرب نيز آشناست؟ پاسخ داد: بلى، مگر نشنيدى كه در شعر امرء القيس آمده:

وسق نيز به معناى شصت من يا بار يك شتر يا بار محصول يك درخت‌

[1] . قصص/ 76.

[2] . مجمع البيان، 7/ 266.

[3] . انعام/ 59. ر. ك: مجمع البيان، 7/ 266.

[4] . همان، 4/ 310.

[5] . معانى القرآن فراء، 2/ 310.

[6] . الهدى الى دين المصطفى، 1/ 389.

[7] . الدرّ المنثور، 6/ 438.