بررسى نكته‌چهارم: سستى هارون عليه السلام در مبارزه با گوساله‌پرستان‌

آيا هارون عليه السلام در امر هدايت مردم كوتاهى كرده بود؟ از تصريحات متن «التمهيد» كه قبلا به آن‌ها اشاره شد، برداشت مى‌شود كه درجاتى از كوتاهى متوجه هارون عليه السلام است. از آنجايى كه اين نكته نقش مهمى در تحليل برخورد موسى عليه السلام با هارون عليه السلام دارد، بررسى آن، از جهت مبنا و بنا كاملا ضرورى به نظر مى‌رسد. از اين جهت بحث را در اين دو محور ادامه مى‌دهيم.

الف- بررسى مبنايى‌كوتاهى حضرت‌هارون عليه السلام‌

آيت‌الله معرفت (ره) بعد از نقل چند قول درباره عصمت انبياء، مى‌فرمايند: «اماميه معتقد است كه هر پيامبرى بايد از تمامى گناهان، صغيره و كبيره، در همه زمان‌ها، چه قبل از بعثت و چه بعد از آن، معصوم باشد.» (معرفت، 1387، ج 3، ص 433). ايشان در ادامه، براى اثبات اين گزاره، استدلالى هم نقل مى‌كنند كه گوياى اين است كه نظر خود ايشان هم دقيقا همين است. (همان، ج 3، صص 434- 433).

حال با توجه به اين مبنا، سراغ واقعه مورد بحث مى‌رويم. در اين واقعه مسؤوليت و سرپرستى بنى‌اسرائيل به حضرت هارون عليه السلام سپرده شده بود. (اعراف/ 142) بنابر تصريح «التمهيد»، آن حضرت در انجام اين مسؤوليت مرتكب درجاتى از كوتاهى شد. اين مطلب با مرور متن مورد بحث به خوبى قابل اثبات است؛ اما براى وضوح بيشتر آن، به‌طور اجمالى يك بار ديگر متن را مرور مى‌كنيم. در متن، ابتدا بحث تعيين هارون عليه السلام به عنوان جانشين موسى عليه السلام و مسؤول بودن ايشان در قبال رهبرى حكيمانه بنى‌اسرائيل مطرح مى‌شود. در ادامه صحبت از گمان حضرت موسى عليه السلام مبنى بر كوتاهى حضرت هارون عليه السلام در امور قوم و در نتيجه گمراه شدن آنان به ميان مى‌آيد. در همين قسمت، برخورد تند حضرت موسى عليه السلام به عنوان راهى براى زشت قلمداد كردن كوتاهى نسبت به امور قوم معرفى مى‌شود. در انتها نيز با طرح دلائل هارون عليه السلام پذيرفته نشدن آنان به طور كامل از طرف حضرت موسى عليه السلام اين بحث خاتمه مى‌يابد.

همه اين موارد به‌طور قطع كوتاهى حضرت هارون را در انجام مسؤوليت خود ثابت مى‌كند. اين در حالى است كه اگر ايشان در امر سرپرستى و هدايت بنى‌اسرائيل ذره‌اى كوتاهى كرده باشد، قطعا زمينه‌ساز و شريك در انحراف آنان خواهد بود. به همين خاطر، جرم ايشان‌