اين مورد كلامى كامل داردكه فوايد فراوانى در آن است. (الفراء، 1972، ج 1، صص 88- 86)

ه-- يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَ عَشْراً (بقره/ 234)

علت اين‌كه چرا عدد «عشرا» مؤنث آورده نشده است، اين‌كه تقدير كلام «عشرة ايام» نيست. در مثل اين مورد، تقدير كلام نزد عرب «عشر ليالٍ» است. براى اين‌كه براى شمارش شبانه روز ملاك نزد ايشان ليالى است نه نهار و براى همين است كه شب اول ماه جزء ماه شمرده مى‌شود و هر ماهى به شب اولش شروع مى‌شود و روز تابع شب است، چنان‌كه در آخر ماه هم همين طور است.

اين بررسى مختصر، براى آشكار كردن توهمى بودن اصل اين قبيل اشكالات كفايت است. نظير آنچه گذشت در تمام ده‌ها موردى كه قرآن متهم به خطاگويى و تجاوز از قواعد است، قابل ارائه است كه مرحوم معرفت در كتاب شبهات و ردود مفصل به آن‌ها پرداخته است و ريشه‌هاى آن‌ها را نشان داده است. خلاصه آن به اين شرح است:

ريشه‌يابى خطا، در خطايابى قرآن‌

اين توفيق چشم‌گير در غلطگيرى قرآن- كه توهمى جداً غريب است- مرهون امور زير است:

1. چشم‌اندازى مبتنى بر قرائت اهل سنت از اسلام كه پيش روى خطايابان است؛

2. پيش فرض‌هاى نادرست مبتنى بر عدم اطلاع از برخى مبانى اسلام كه برداشتى التقاطى و غير واقعى از اين دين و كتاب آن در اختيارشان گذاشته است؛

3. محروميت از منظر ديده‌گشاى قرآن‌شناسى شيعه كه بر بسيارى از احتمالات و قرائت‌هاى متكى به اجتهاد صحابه و به ظاهر معتبر خط بطلان مى‌كشد؛

4. ناآگاهى از وجوه ادبى جايز در كلام عرب؛

5. عدم اطلاع از اسلوب‌هاى كلامى و ادبى ويژه قرآن در طرح عقايد و انديشه‌ها.

همه آنچه گذشت، بر نفى احتمال خطا در قرائت قرآن متمركز است، اما وجود غلط در كتابت قرآن، چيزى است كه آيت‌الله معرفت خود بدان واقف است و مى‌دانند كه رسم الخط مصحف عثمانى بر خلاف مصطلحات عمومى است و داراى غلطهاى املايى فراوان و تناقض‌هاى بسيار در نحوه نوشتن كلمات است، به‌طورى كه اگر قرآن از طريق سماع و تواتر قرائت ضبط نمى‌شد و مسلمانان اين روش را از پيشنيان خود به ارث نمى‌بردند و با دقت و توجه تمام به حفظ آن نمى‌كوشيدند، قرائت صحيح بسيارى از كلمات محال بود. علت اين امر