كردند كه اگر بخواهند سعى كنند با وجود اين بت‌ها گناه باشد، احساس منع كردند. اين آيه نازل شد، پس آيه رفع توهم حظر است.» (معرفت، سخنرانى، 1385، ص 26)

ه- استفاده از اسلوب‌هاى كلام‌

توجه به قواعد كلام و همه متن براى فهم مراد، امرى بديهى است. نمى‌توان با توجه به بخشى از كلام و ناديده گرفتن كلمات ديگر نسبتى داد و حكمى صادر كرد و به قواعد و اسلوب كلام توجه ننمود. عام را ديد و به خاص توجه ننمود؛ مطلق را ديد و مقيد را ناديده گرفت؛ منسوخ را ملاحظه كرد و به ناسخ اعتنا نكرد، تناسب حكم و موضوع را رعايت ننمود و ... از اين رو، در روايتى، امام، عالم به قرآن را كسى مى‌داند كه به امورى آشنا باشد، ولى مقيد به خودشان نكرده‌اند. در اين روايت كه نعمانى در تفسير خود از اسماعيل بن جابر نقل مى‌كند، چنين آمده است كه گفت: از امام صادق عليه السلام شنيدم: ... و بدانيد- خدايتان رحمت كند- كه هر كس در كتاب خداى عزوجل ناسخ را از منسوخ، خاص را از عام، محكم را از متشابه، احكام جايز را از احكام قطعى، مكى را از مدنى، اسباب نزول، الفاظ و جملات مبهم قرآن، آيات مربوط به قضا و قدر، تقديم و تأخير آيات از يكديگر، واضح و پر عمق، ظاهر و باطن، ابتدا و انتها، سؤال و جواب، قطع و وصل، مستثنى را از مستثنى منه تميز نمى‌دهد و بين خصوصيت حوادث گذشته و ويژگى حوادث آينده فرق نمى‌گذارد، مؤكد را با مفصل، عزيمت را با رخصت و مواضع واجبات و احكام را مخلوط مى‌كند و معناى حلال و حرام را كه ملحدان در آن به هلاكت افتادند، نمى‌داند [و] فلان جمله مربوط به ما قبل و يا مابعد است و يا اصلا ربطى به قبل و بعد خود ندارد، نمى‌فهمد، چنين كسى عالم به قرآن نبوده، اصلا اهل قرآن نيست.[1] (بحرانى، 1422 ق، ص 18- 19؛ طباطبايى، 1394، ج 3، ص 84؛ مجلسى، 1403، ج 93، ص 2 و 4)

[1] . و اعلموا- رحمكم الله- انه من لم‌يعرف من كتاب الله عزوجل الناسخ من المنسوخ و الخاص من العام و المحكم من المتشابه و الرخص من العزائم و المكى من المدنى و اسباب التنزيل و المبهم من القرآن فى الفاظه المنقطعه و المؤلفه و مافيه علم القضاء و القدر و التقديم و التأخير و المبين و العميق و الظاهر و الباطن و الابتداء و الانتهاء و السؤال و الجواب و القطع و الوصل و المستثنى منه و الجار فيه الصفه لما قبل مما يدل على ما بعد و المؤكد منه و المفصل و عزائمه و رخصه و مواضع فرائضه و احكامه و معنى حلاله و حرامه الذى هلك فيه الملحدون و الموصول من الالفاظ و المحمول على ماقبله و على مابعده فليس بعالم بالقرآن و لا هو من اهله.