تمامى نشانه‌هاى نيكى و نيك‌خواهى در او فراهم است. آنچه در آسمان‌ها و زمين است [جمله‌] تسبيح او مى‌گويند [او را ستايش مى‌كند] او [بر هر چه اراده كند] پيروز و حكمت‌انديش است».

راز آفرينش را در آفرينش انسان مى‌توان يافت. انسان آفريده‌اى است خداگونه كه مظهر تامّ صفات جمال و جلال الهى است‌ «إِنِّي جاعِلٌ فِي الْأَرْضِ خَلِيفَةً»[1]. ودائع الهى بدو سپرده شده است: «إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمانَةَ عَلَى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الْجِبالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَها وَ أَشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْإِنْسانُ»[2]. انسان را تنها شايسته يافتيم تا ودائع خود را بدو بسپاريم. لذا تعليم «اسماء» (پى بردن به حقايق هستى) بدو اختصاص يافت‌ «وَ عَلَّمَ آدَمَ الْأَسْماءَ كُلَّها»[3]، و خداوند او را گرامى داشت‌ «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنِي آدَمَ»[4]. و چون او را منتسب به خود دانست او را مسجود ملايك قرار داد «فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَ نَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ»[5]. بدين سبب تمامى نيروهاى جهان هستى، چه در بالا و چه در پايين، در اختيار كامل او قرار گرفت‌ «وَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْهُ»[6]. ازاين‌رو تمامى اشيا براى انسان آفريده شده است يعنى در انسان نيرويى آفريده شده تا تمامى نيروها را در اختيار گيرد تا وجود خويش را تجلى‌گاه حضرت حق قرار دهد، و تمامى صفات جمال و جلال كبريايى حق در وجود او جلوه‌گر شود. «خلقت الأشياء لأجلك و خلقتك لأجلي؛ همه چيز را براى تو- خطاب به انسان كامل- آفريديم، و تو را براى خود»[7]، زيرا آفريده‌اى كه بتوان چنان جلوه‌گاه حضرت حق قرار گيرد، جز انسان اين شايستگى را نداشت، لذا است كه در آفرينش او به خود تبريك گفت: «فَتَبارَكَ اللَّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ»[8].

انسان اين چنين در قرآن توصيف شده كه در جاى ديگر چنين توصيفى از انسان ارائه نشده است، و مسير حركت انسان در بستر تاريخ، خود نشانگر صحت و شاهد صدق همين حقيقت است كه قرآن توصيف نموده.

[1] بقره 2: 30.

[2] احزاب 33: 72.

[3] بقره 2: 31.

[4] اسراء 17: 70.

[5] حجر 15: 29.

[6] جاثيه 45: 13.

[7] فيض كاشانى، علم اليقين، ج 1، ص 381، به نقل از مشارق أنوار اليقين، ص 67.

[8] مؤمنون 23: 14.