پس از نوشته شدن، آيات نزد پيامبر و در خانه ايشان ضبط و نگهدارى مى‌شد.

گاهى برخى از صحابه مى‌خواستند سوره يا سوره‌هايى داشته باشند، آن‌ها را استنساخ كرده و بر روى تكه‌هاى برگ يا كاغذ مى‌نوشتند و نزد خود نگه مى‌داشتند و معمولا در محفظه‌هاى پارچه‌اى به ديوار مى‌آويختند[1].

آيه‌ها به گونه‌اى منظم و مرتب، در هر سوره ثبت مى‌گرديد و هر سوره با نزول بسم اللّه آغاز يافته و با نزول بسم اللّه جديد ختم آن سوره اعلام مى‌شد و سوره‌ها با اين رويه هريك جدا و مستقل از يكديگر ثبت و ضبط مى‌شد. در عهد رسالت هيچ‌گونه نظم و ترتيبى بين سوره‌ها صورت نگرفت.

علامه طباطبايى مى‌فرمايد: «قرآن به صورت امروزى در عهد رسالت ترتيب داده نشده بود، جز سوره‌هاى پراكنده بدون ترتيب و آيه‌هايى كه در دست اين و آن بود و در ميان مردم به طور متفرق وجود داشت»[2].

زبان وحى‌

زبان، آسان‌ترين وسيله انتقال مفاهيم ذهنى در انسان بشمار مى‌رود و ساده‌ترين ابزارى است كه آدمى مى‌تواند در حيات اجتماعى، معانى متصوّره خويش را مورد تبادل و تفاهم قرار دهد. مسأله خطير تفهيم و تفهّم كه لازمه زندگى اجتماعى است تنها از همين راه است كه سهل و ساده انجام مى‌گيرد. لذا خداوند پس از نعمت آفرينش، آن را از بزرگ‌ترين نعمت‌ها ياد كرده است‌ «الرَّحْمنُ. عَلَّمَ الْقُرْآنَ. خَلَقَ الْإِنْسانَ. عَلَّمَهُ الْبَيانَ»[3]؛ پروردگارى كه گستره رحمت او موجب گرديد تا قرآن را به انسان بياموزد، بزرگ‌ترين نعمتى را كه پس از نعمت آفرينش به او ارزانى داشت، نعمت بيان بود.

شرايع الهى كه براى انسان‌ها آمده و با آنان سخن گفته، از همين شيوه معمولى و متعارف بهره جسته است. «وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ لِيُبَيِّنَ لَهُمْ‌[4]؛ و هيچ‌

[1] ر. ك: التمهيد، ج 1 ص 288. تلخيص التمهيد، ج 1 ص 133.

[2] الميزان؛ ج 3، ص 79- 78.

[3] الرحمن 55: 4- 1.

[4] ابراهيم 14: 4.