عبادات در اسلام به گونه پاك و خردپسند و موافق فطرت اصيل انسانى عرضه شده است. در اين عبادات نه فقط نيايش شايسته پروردگار و تقرّب او به درگاه الهى لحاظ شده، بلكه پاك‌سازى درون و پالايش نفس نيز مورد عنايت واقع شده، برآيند اين دو گرايش موجب تعادل در ابعاد وجود انسان است.

«مُخْلِصِينَ لَهُ الدِّينَ حُنَفاءَ وَ يُقِيمُوا الصَّلاةَ[1]؛ بندگان خالص خدا در پيشگاه حضرت حق با درونى پاك و آراسته و از هرگونه آلايشى پيراسته، به نيايش برمى‌خيزند».

«إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى‌ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ وَ لَذِكْرُ اللَّهِ أَكْبَرُ[2]؛ نماز، آدمى را از ناهنجارى در كردار و رفتار بازمى‌دارد و از آن بالاتر، ياد خدا را در دل‌ها زنده نگه مى‌دارد».

«حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى‌ وَ قُومُوا لِلَّهِ قانِتِينَ‌[3]؛ بر نمازها و [به‌ويژه‌] نماز ميانه [نيم‌روزى‌] مواظبت كنيد- كه درب رحمت الهى بر روى شما گشوده است- و در پيشگاه خداوند با حالت خضوع و خشوع بايستيد».

«وَ اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ وَ إِنَّها لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخاشِعِينَ‌[4]؛ از خو گرفتن به مقاومت و نيايش به درگاه ربوبيّت كمك بگيريد- تا شما را همواره زنده‌دل و نشاطافزا نگاه دارد- همانا نيايش پاك و به دور از آلايش بارى سنگين است، جز بر كسانى كه لذّت خشوع و خضوع در پيشگاه الهى را دريافته‌اند».

«وَ أَقِمِ الصَّلاةَ طَرَفَيِ النَّهارِ وَ زُلَفاً مِنَ اللَّيْلِ، إِنَّ الْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ السَّيِّئاتِ. ذلِكَ ذِكْرى‌ لِلذَّاكِرِينَ‌؛[5] در دو طرف روز [بامداد و واپسين‌] و پاسى از شب، نماز را بپادار، كه زيبايى‌ها زشتى‌ها را از ميان برمى‌دارد. و اين يادآورى است براى كسانى كه ياد خدا باشند».

البته اين از ويژگى‌هاى عبادت در اسلام است كه نخست درون و سپس برون را پاكيزه مى‌گرداند. پيامبر گرامى صلّى اللّه عليه و آله در اين باره مى‌فرمايد: «هرگاه در جلوى خانه‌هاى شما آبى روان باشد و پيوسته روزى پنج بار در آن آب شستشو كنيد، آيا ديگر چركى و آلودگى بر بدن شما باقى مى‌ماند؟»

[1] بيّنه 98: 5.

[2] عنكبوت 29: 45.

[3] بقره 2: 238.

[4] بقره 2: 45.

[5] هود 11: 114.