آب منشأ حيات‌

«وَ جَعَلْنا مِنَ الْماءِ كُلَّ شَيْ‌ءٍ حَيٍّ»[1]. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله فرموده: «كلّ شي‌ء خلق من الماء»[2].

طبق آيه فوق و فرموده پيامبر، همه موجودات منشأ هستى خود را از آب گرفته‌اند. مرحوم صدوق از جابر بن يزيد جعفى- كه از بزرگان تابعين‌[3] به شمار مى‌رود- از امام باقر عليه السّلام پرسش‌هايى دارد، از جمله در رابطه با آغاز آفرينش جهان مى‌پرسد. امام در جواب مى‌فرمايد: «أوّل شي‌ء خلقه من خلقه، الشي‌ء الذي جميع الأشياء منه، و هو الماء[4]؛ نخستين آفريده‌اى كه خدا خلق كرد، چيزى است كه تمامى اشيا از آن است و آن آب است».

مرحوم كلينى در روضه كافى روايتى از امام باقر عليه السّلام آورده كه در جواب مرد شامى فرموده: «نخست آن چيزى را آفريد كه همه چيزها از آن است و آن چيز كه همه اشيا از آن آفريده شده، آب است. در نتيجه خدا نسب هر چيزى را به آب رساند، ولى براى آب نسبى كه بدان منسوب شود قرار نداد»[5].

همچنين محمد بن مسلم- كه شخصيّتى عالى‌قدر به شمار مى‌رود- از امام صادق عليه السّلام چنين روايت كرده است: «كان كل شي‌ء ماء، و كان عرشه على الماء»[6].

آيه شريفه: «وَ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ وَ كانَ عَرْشُهُ عَلَى الْماءِ[7]؛ و او است كه آسمان‌ها و زمين را در شش هنگام آفريد و عرش [تدبير] او [پيش از آن‌] بر آب بود»، دلالت دارد كه پيش از پيدايش جهان هستى، از آسمان‌ها گرفته تا زمين، آب پديد آمده است، زيرا در تعبير «و كان عرشه على الماء» واژه «عرش» كنايه از

[1] انبيا 21: 30.

[2] بحار الانوار؛ ج 54، ص 208، شماره 170. الدر المنثور؛ ج 4، ص 317.

[3] تابعين به كسانى گفته مى‌شود كه پس از اصحاب آمده از ايشان كسب فيض نمودند و خود به ديدار مبارك پيامبر نايل نگرديده‌اند.

[4] كتاب توحيد صدوق؛ ص 67، شماره 20، باب التوحيد.

[5] كافى شريف؛ ج 8، ص 94، شماره 67.

[6] همان؛ ص 95، شماره 68.

[7] هود 11: 7.