مقدار فشارى كه وارد مى‌آورد، سنجيد و هر چه از سطح دريا بالا رويم از اين فشار كاسته مى‌شود. اكنون به دست آمده كه فشار هوا در سطح دريا، معادل ثقل لوله عمودى جيوه به ارتفاع 76 سانتى‌متر است. همين فشار در سطح دريا بر بدن انسان وارد مى‌شود. ولى در ارتفاع 5 كيلومتر از سطح دريا، اين فشار به نصف كاهش مى‌يابد. پس هر چه بالاتر رود، اين فشار به طور معكوس پايين مى‌آيد، به‌ويژه در لايه‌هاى بالاى هوا كه تراكم هوا به گونه فاحشى پايين مى‌آيد و رقيق مى‌گردد.

در واقع نيمى از گازهاى هوايى، يعنى تراكم پوشش هوايى چه از لحاظ وزن و چه از لحاظ فشار، در ميان از سطح دريا تا ارتفاع 5 كيلومتر واقع گرديده و سه‌چهارم آن تا ارتفاع 12 كيلومتر مى‌باشد. ولى موقعى كه به ارتفاع 80 كيلومتر برسيم، وزن هوا تقريبا به 20000/ 1 پايين مى‌آيد. به وسيله شهاب‌هاى آسمانى به دست آمده كه تراكم هوا تقريبا تا حدود ارتفاع 350 كيلومتر است، زيرا از فاصله 350 كيلومترى سنگ‌هاى آسمانى بر اثر اصطكاك و برخورد با ذرّات هوا ملتهب و شعله‌ور مى‌گردند[1].

هوا سنگينى و فشار خود را از تمامى جوانب بر بدن ما وارد مى‌سازد، ولى ما فشار و سنگينى آن را احساس نمى‌كنيم، زيرا فشار خون عروق بدن ما معادل فشار هوا است و هر دو فشار خارج و داخل بدن متعادل مى‌باشند. ليكن موقعى كه انسان بر كوه‌هاى بلندبالا مى‌رود و فشار هوا كم مى‌شود، اين تعادل بر هم خورده، فشار داخلى از فشار خارجى بيشتر مى‌شود. اگر رفته رفته فشار هوا كاهش يابد، گاه خون از منافذ بدن بيرون مى‌زند. اوّلين احساسى كه به انسان در آن هنگام رخ مى‌دهد، سنگينى بر دستگاه تنفّسى است كه بر اثر فشار خون بر عروق تنفّسى تحميل مى‌شود و مجراى تنفّس را تنگ كرده و موجب دشوارى تنفس مى‌گردد[2].

[1] ر. ك: بصائر جغرافيّة، نوشته استاد رشيد رشدى بغدادى، ص 208- 205.

[2] ر. ك: مبادئ العلوم العامة، ص 57 و نيز كتاب« مع الطب في القرآن الكريم»، ص 21.