أَنْ تَزُولا»[1].

ملاحظه مى‌شود كه كوه‌ها صخره‌هاى كوهستانى سلسله‌وارى هستند كه زمين را احاطه كرده اثر مستقيمى بر توازن زمين دارد و جلوى لرزش آن را مى‌گيرد، به علاوه سختى اين پوسته دربرگيرنده زمين جلوى اشتعال درونى زمين را نيز مى‌گيرد، كه در كلام مولا امير مؤمنان عليه السّلام به اين حقايق آشكار (از ديدگاه علم روز) اشارت فرموده است‌[2].

دشوارى تنفّس با افزايش ارتفاع‌

«وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً كَأَنَّما يَصَّعَّدُ فِي السَّماءِ»[3] در اين آيه از سختى و دشوارى زندگى گمراهان سخن مى‌گويد و آنان را به كسى تشبيه مى‌كند كه در حال صعود به لايه‌هاى بالايى جوّ است و در اثر اين صعود دچار تنگى نفس و فشار سخت بر سينه خود مى‌گردد.

مفسّران پيشين در وجه تشبيه، در آيه فوق اختلاف نظر دارند. برخى بر اين باور بوده‌اند كه مقصود تشبيه به كسى است كه بيهوده مى‌كوشد تا پرواز كند و مانند پرندگان در آسمان به پرواز درآيد، چون اين كار برايش مقدور نيست ناراحت مى‌شود و از شدت ناراحتى نفس كشيدن بر او دشوار مى‌گردد.

برخى گفته‌اند كه اين تشبيه همانند حالتى است كه درختان نونهال بخواهند در جنگل‌هاى انبوه رشد يابند، امّا درختان كهن سر در هم كرده راه سر برافراشتن را مسدود مى‌كنند و اين درختان تازه رشد به سختى و دشوارى راه خود را به فضاى آزاد باز مى‌كنند. مطالبى از اين قبيل گفته شده كه هيچ‌كدام مفهوم آيه را به خوبى روشن نمى‌سازد.

ولى امروزه با پى بردن به پديده فشار هوا در سطح زمين و تناسب آن با فشار درجه خون از داخل بدن، كه موجب تعادل فشار بيرونى و درونى است، وجه تشبيه‌

[1] فاطر 35: 41.

[2] براى توضيح بيشتر ر. ك: التمهيد؛ ج 6، ص 161- 151.

[3] انعام 6: 125.