1. آيه‌ «فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ»[1] گوياى اين حقيقت است كه هر صاحب شريعتى در اين آرزوست تا كوشش وى نتيجه‌بخش باشد، اهداف و خواسته‌هاى او جامه عمل بپوشد، كلمة اللّه در زمين مستقر شود؛ ولى شيطان پيوسته در راه تحقق اين اهداف عالى سنگ‌اندازى مى‌كند، سد راه به وجود مى‌آورد «أَلْقَى الشَّيْطانُ فِي أُمْنِيَّتِهِ»[2]؛ ولى‌ «إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ»[3] و «إِنَّ كَيْدَ الشَّيْطانِ كانَ ضَعِيفاً»[4]. پس هر آنچه ابليس در اين راه تلبيس كند و سد راه ايجاد نمايد، خداوند آن را در هم شكسته‌ «بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى الْباطِلِ فَيَدْمَغُهُ فَإِذا هُوَ زاهِقٌ»[5]، تمامى آنچه رشته است از هم مى‌گسلد «فَيَنْسَخُ اللَّهُ ما يُلْقِي الشَّيْطانُ ثُمَّ يُحْكِمُ اللَّهُ آياتِهِ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ حَكِيمٌ»[6] و آيات و بيّنات الهى را استوارتر مى‌كند.

2. آيه تثبيت‌[7] مقام عصمت انبيا را ثابت مى‌كند. اگر عصمت، كه همان عنايت الهى و روشن‌گر راه پيامبران است، شامل حال انبيا نبود، لغزش و انحراف به‌سوى بدانديشان امكان داشت. قدرت و نفوذ طاغوتيان در ايجاد جوّ مناسب با اهداف پليدشان آن‌قدر گسترده و حساب‌شده است كه ممكن است شايسته‌ترين افراد فريب بخورند و به سوى آنان جذب شوند. صرفا عنايت الهى است كه شامل بندگان صالح خود مى‌شود و آنان را از وسوسه‌ها و دسيسه‌هاى شيطان در امان نگاه مى‌دارد. به هر حال، آيه تثبيت دلالت دارد بر اين كه لغزشى انجام نگرفته و اين به دليل «لو لا» امتناعيّه است (اگر نبود، چنين مى‌شد).

محمد حسين هيكل مى‌گويد: «تمسّك جستن به آيه‌ «لَوْ لا أَنْ ثَبَّتْناكَ ...» نتيجه معكوس مى‌دهد؛ زيرا آيه از وقوع لغزش حكايت نمى‌كند، بلكه از ثبات پيامبر كه مورد عنايت پروردگار قرار گرفته است، حكايت دارد. اما آيه «تمنّى»- چنان‌كه گذشت- هيچ‌گونه ربطى به افسانه غرانيق ندارد»[8]. اساسا آيه مذكور درباره يك دستور عمومى است تا مسلمانان بدانند پيوسته مورد عنايت پروردگار قرار دارند و

[1] حج 22، 52.

[2] حج 22: 52.

[3] حديد 57: 22 و مجادله 58: 21.

[4] نساء 4: 76.

[5] انبيا 21: 18.

[6] حج 22: 52.

[7] اسراء 17: 75- 73.

[8] حياة محمد؛ ص 129- 124.