چه حكمى دارد؟ امام پاسخ مى‌دهد: «اشكالى ندارد؛ به اين شرط كه در آن مجلس مردى نباشد»[1]. پس اگر مزد آوازخوانى حلال است، خود آواز نيز حلال خواهد بود و شرطش اين است كه حرامى در آن صورت نگيرد مثلا آوازخوانى در مجلسى نباشد كه مردان بى‌گانه با زنان در يكجا گرد آيند؛ زيرا چنين امرى به ارتكاب گناه و فحشا كمك مى‌كند.

در تأييد اين نظريه- كه روايات تحريم غنا ناظر به مجالس غنا است- كلام امام صادق عليه السّلام است در پاسخ شخصى كه درباره غنا سؤال كرده بود. آن حضرت فرمود: «به خانه‌هايى وارد نشويد كه خداوند از مردمانش روى‌گردان است»[2].

همچنين نقل است كه فرمود: «مجلس غنا، جايى است كه خداوند به مردمانش نگاه نمى‌كند؛ زيرا خداوند عز و جل فرموده است: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ يَشْتَرِي لَهْوَ الْحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ»[3]. نيز فرموده است: «غنا، نفاق و جدايى مى‌آورد و به فقر دچار مى‌كند»[4]. يا «غنا، لانه نفاق است»[5]. يا «غنا، نردبان زناست»[6]. بديهى است كه منظور اين روايات همان غنايى است كه در آن روزگار معمول بوده كه مايه تباهى و فساد مى‌گشته.

ناگفته نماند كه به مقتضاى قواعد علم اصول اگر حكم شرعى- در زبان شريعت- مقيّد به عنوان خاصى شود ناگزير بايد بدان پايبند شد و نمى‌توان آن را مطلق دانست. بنابراين آواز به صرف آواز بودن حرام نيست؛ مگر اين كه عناوينى مانند لهو، عامل انحراف، باعث معصيت مانند نفاق، دروغ، زنا، فحشا و غيره به همراه داشته باشد و در غير اين صورت نمى‌توان گفت مطلقا حرام است.

در حديث ابن ابى عبّاد كه مردى مى‌خواره بود و به آواز گوش فرا مى‌داد آمده است كه از امام رضا عليه السّلام درباره گوش دادن به آواز پرسيد. امام عليه السّلام آن را در زمره كارهاى لهو و باطل بشمار آورد. سپس اين آيه را تلاوت كرد: «وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا

[1] همان؛ ص 121، شماره 3.

[2] همان؛ ص 306، شماره 12.

[3] لقمان 31: 6. ر. ك: وسائل؛ ج 17، ص 307، شماره 16.

[4] وسائل؛ ج 17، ص 309، شماره 23.

[5] همان؛ ص 305، شماره 10.

[6] مستدرك؛ ط جديد؛ ج 13، ص 214، شماره 14.