كه حالت شكّ و ترديد يا به عبارت روشن‌تر حالت تشكيك مشركان و منافقان و مقابله‌كنندگان با قرآن و اسلام را در نظر مى‌گيرد.

«أَمْ يَقُولُونَ تَقَوَّلَهُ بَلْ لا يُؤْمِنُونَ. فَلْيَأْتُوا بِحَدِيثٍ مِثْلِهِ إِنْ كانُوا صادِقِينَ»[1]. «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِعَشْرِ سُوَرٍ مِثْلِهِ»[2]. «أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِثْلِهِ»[3].

لذا مخاطبين به اين‌گونه هم‌آوردى خواهى (تحدّى)، تنها كسانى‌اند كه گفته‌اند:

«وَ إِذا تُتْلى‌ عَلَيْهِمْ آياتُنا قالُوا قَدْ سَمِعْنا لَوْ نَشاءُ لَقُلْنا مِثْلَ هذا إِنْ هذا إِلَّا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ»[4].

«فَقالَ إِنْ هذا إِلَّا سِحْرٌ يُؤْثَرُ»[5]. «وَ لَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّهُمْ يَقُولُونَ إِنَّما يُعَلِّمُهُ بَشَرٌ»[6] «قالُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ عَلى‌ بَشَرٍ مِنْ شَيْ‌ءٍ»[7].

اين‌گونه سخنان بى‌رويّه هرگز از كسانى كه به راستى، ايمان آوردند و از همان آغاز دعوت آن را پذيرفتند، صادر نگشته و هرگز اين‌گونه تحدّى‌ها و هم‌آوردخواهى‌ها به آنان متوجّه نبوده است، زيرا نيازى نبوده و اينان با فطرتى پاك و سرشتى ناآلوده به سراغ دعوت حق آمدند و آن را يافته و پذيرفتند. اساسا كسانى از پيامبر اسلام و ديگر پيامبران درخواست معجزه مى‌كردند كه خواهان ايجاد شبهه و حالت ترديد در درون مردم بوده‌اند.

«قالَ الَّذِينَ لا يَرْجُونَ لِقاءَنَا ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا أَوْ بَدِّلْهُ»[8]. «وَ قالُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكَ حَتَّى تَفْجُرَ لَنا مِنَ الْأَرْضِ يَنْبُوعاً. أَوْ تَكُونَ لَكَ جَنَّةٌ مِنْ نَخِيلٍ وَ عِنَبٍ فَتُفَجِّرَ الْأَنْهارَ خِلالَها تَفْجِيراً. أَوْ تُسْقِطَ السَّماءَ كَما زَعَمْتَ عَلَيْنا كِسَفاً أَوْ تَأْتِيَ بِاللَّهِ وَ الْمَلائِكَةِ قَبِيلًا. أَوْ يَكُونَ لَكَ بَيْتٌ مِنْ زُخْرُفٍ أَوْ تَرْقى‌ فِي السَّماءِ وَ لَنْ نُؤْمِنَ لِرُقِيِّكَ حَتَّى تُنَزِّلَ عَلَيْنا كِتاباً نَقْرَؤُهُ. قُلْ سُبْحانَ رَبِّي هَلْ كُنْتُ إِلَّا بَشَراً رَسُولًا»[9].

حضرت موسى عليه السّلام با آن كه عصا و يد بيضاء همراه داشت، آن را موقعى ارائه داد كه با انكار فرعونيان و مقابله قبطيان قرار گرفت و از او براى اثبات نبوّت خويش دليل و نشانه خواستند. خداوند به موسى و هارون دستور مى‌دهد: «فَأْتِيا فِرْعَوْنَ‌[10]

[1] طور 52: 34- 33.

[2] هود 11: 13.

[3] يونس 10: 38.

[4] انفال 8: 31.

[5] مدثر 74: 25- 24.

[6] نحل 16: 103.

[7] انعام 6: 91.

[8] يونس 10: 15.

[9] اسراء 17: 93- 90.

[10] معرفت، محمدهادى، علوم قرآنى، 1جلد، موسسه فرهنگى انتشاراتى التمهيد - قم - ايران، چاپ: 4، 1381 ه.ش.