آيت اللّه خويى.

معجزه يك ضرورت دفاعى‌

بدون شكّ معجزه براى پيامبران- به‌ويژه اولوالعزم‌[1]- يك وسيله اثباتى بشمار مى‌رود تا سند نبوّت و شاهد صدق دعوت آنان قرار گيرد و گواه آن باشد تا كه از جهان غيب پيام آورده‌اند. لذا معجزه‌اى كه به دست آنان انجام مى‌گيرد بايد نشانه‌اى از «ماوراى الطبيعة» باشد، يعنى كارى انجام گيرد كه طبيعت اين جهان از عهده انجام آن عاجز باشد؛ به همين جهت آن را «خارق العادة»[2] توصيف مى‌كنند، يعنى بيرون از شعاع تأثيرات طبيعى مألوف (عوامل طبيعى شناخته‌شده و معروف) قرار گرفته است.

اكنون اين سؤال پيش مى‌آيد كه معجزه يك ضرورت تبليغى است يا ضرورت دفاعى؟ يعنى پيامبران دعوت خود را از همان روز نخست با معجزه آغاز مى‌كنند، يا موقعى كه با شبهه‌هاى منكرين روبه‌رو مى‌شوند معجزه ارائه مى‌دهند؟ سيره پيامبران و صراحت قرآن بر امر دوم دلالت دارد. اساسا هيچ پيامبرى از همان آغاز، دعوت خود را با معجزه همراه ننمود، ولى هنگامى كه با منكران روبه‌رو گرديد و درخواست معجزه نمودند- يا بدون درخواست و صرفا براى دفع شبهات آنان- معجزه آورده است. دعوت انبيا عين صراحت حقّ است كه با فطرت اصيل انسان دمساز و با عقل سليم هم‌آهنگ مى‌باشد. چيزى را مى‌گويند كه فطرت و عقل بشرى بى‌درنگ و آزادانه آن را مى‌پذيرد. «وَ بِالْحَقِّ أَنْزَلْناهُ وَ بِالْحَقِّ نَزَلَ‌[3]؛ ما قرآن را كه‌

[1] . پيامبران اولوالعزم پيامبرانى‌اند كه داراى شريعتى نو و كتابى تازه باشند، آنان پنج نفرند: نوح و ابراهيم و موسى و عيسى و محمد صلّى اللّه عليه و آله.

[2] يعنى خارج از محدوده عوامل مؤثر كه متعارف و شناخته شده است. ولى هرگز بر خلاف ناموس طبيعت نيست، چه اين كه قانون عليّت، طبيعى و خدشه‌بردار نيست. تنها علّت به وجود آمدن معجزه، غير متعارف بودن آن است ولى براى بشريت امكان شناخت آن بر اساس موازين طبيعى هرگز ميسّر نيست وگرنه هيچ پديده‌اى در صحنه هستى بدون علّت متناسب خود، امكان وجود ندارد و علّت العلل اراده خداوندى است و چگونگى تأثير در باب عليّت نيز تحت اراده او است كه مى‌تواند دگرگون سازد يا سرعت بخشد و معجزه از همين طريق صورت مى‌گيرد. لذا خارق‌العاده مى‌گويند نه خارق الطبيعة.

[3] اسراء 17: 105.