صورت نگرفته است. ازاين‌رو شبهه وجود آيات منسوخه در قرآن كه موجب گمراه شدن مراجعه‌كنندگان باشد، اساسا منتفى است.

شبهات پيرامون نسخ‌

با برداشتى كه تا اينجا از مسأله نسخ داشته‌ايم، بيشتر شبهات مطرح‌شده درباره نسخ در قرآن خودبه‌خود منتفى است كه ذيلا به آن‌ها اشاره مى‌شود:

شبهه اول: «نسخ» در تشريعيّات مانند «بدا» در تكوينيّات، به مفهوم واقعى آن بر خداوند مستحيل است، زيرا نسخ و بدا هر دو مفهومى يكسان دارند و آن «نشأة رأي جديد؛ پيدايش ديدگاه نوين» كه از قبل پيش‌بينى نشده است. سپس با برخورد با موانع، تغيير رأى داده و تشريع يا تكوين جديدى را آغاز مى‌كند. اين معنا مستلزم جهل سابق است و با علم ازلى خداوندى منافات دارد! پاسخ اين شبهه را پيش از اين روشن ساختيم كه نسخ و بدا هر دو بر حسب ظاهر چنين مى‌نمايند. امّا در علم ازلى الهى همين تغيير فعلى پيش‌بينى شده بوده است، و فقط بر مردم پوشيده بوده و در موقع خود روشن مى‌گردد، و مردم چنين مى‌پنداشته‌اند كه تغيير رأيى حاصل گشته است. مثلا تكليفى كه سابقا به گونه مطلق تشريع گرديده، بر حسب ظاهر (اطلاق ازمانى) گمان استمرار و تداوم مى‌رفت، كه خداوند در وقت خود روشن ساخت كه از اول مقيّد بوده و اجل زمانى داشته كه بر مردم پوشيده بوده است و اكنون آشكار گشت. همچنين- در مورد بدا- تغييراتى كه در تكوينيّات داده مى‌شود، همه از قبل پيش‌بينى شده بوده، و در وقت خود روشن مى‌گردد. لذا نسخ و بدا، هر دو ظاهرى‌اند نه حقيقى.

شبهه دوم: آنكه وجود آيات منسوخه در قرآن موجب گمراهى مى‌گردد و برخى ندانسته آيه منسوخه را مورد عمل قرار مى‌دهند. جواب اين شبهه روشن است، چه اينكه پيامدهاى جهل و نادانى افراد جاهل از خودشان نشأت گرفته و اگر اهل دانش و تحقيق باشند به آسانى مى‌توانند ناسخ را از منسوخ، عام را از خاص و مطلق را از مقيد جدا سازند. همان گونه كه جدا ساختن آيات متشابهه از آيات محكمه كار دشوارى است ولى براى دانشمندان ثابت‌قدم (راسخون في العلم)