از «قرائت‌هاى سبعة» همان «احرف سبعة» است كه در حديث نبوى آمده است.

ازاين‌رو بزرگان و نقّادان، همگى سرزنش و ملامت تند خود را متوجه ابن مجاهد كردند؛ كه عمل او است كه اين تصوّر عاميانه را به وجود آورده و ايجاب كرده است تا عظمت و شئون ائمه ديگر كه برتر و بالاتر از قرّاء سبعه‌اند، ناچيز و بى‌ارزش جلوه كند!.

اعتراض به موضع ابن مجاهد

بسيارى از بزرگان شتاب‌زدگى و نااستوارى ابن مجاهد را در انتخاب قرائات سبع، شديدا مورد نكوهش قرار داده‌اند كه نمونه‌هايى از آن ذيلا نقل مى‌شود:

امام ابو العباس احمد بن عمار مهدوى؛ قارى و مفسّر قرآن، ابن مجاهد را سخت سرزنش مى‌كند و مى‌گويد: «بنيان‌گذار انحصار قرائت‌ها در هفت قرائت، عملى ناشايسته انجام داد و اين توهّم را بر عامه كوته‌نظر آورد كه اين قرائت‌هاى هفت‌گانه، همان احرف سبعة است كه در حديث آمده است و شايد اگر او قرائت‌ها را در عددى زير عدد هفت و يا بيشتر قرار مى‌داد، اين اشكال و توهّم به وجود نمى‌آمد و شبهه از ميان مى‌رفت. علاوه بر اين، وى در مورد هر امامى به دو راوى اكتفا كرده و اين موجب شده است كه اگر كسى قرائتى را بشنود كه ثالثى غير از آن دو نقل كرده باشد، نپذيرد و آن را باطل بداند. در حالى كه چه‌بسا اين قرائت مشهورتر و صحيح‌تر باشد و ممكن است كه نادانانى در اين مورد دچار مبالغه شوند و امر آنان به خطا و كفر بيانجامد»[1].

ابو بكر ابن العربى در همين زمينه گفته است: «تنها قرائت‌هاى هفت‌گانه نيست كه روا باشند تا اين كه گفته شود قرائت‌هاى ديگر مانند: قرائت ابو جعفر و شيبه و اعمش كه همانند قرّاء سبعة و يا برتر از آنان بوده‌اند، غير مجاز است!». جلال الدين سيوطى پس از نقل اين مطلب از ابن العربى، مى‌گويد: «كسان ديگرى نيز اين سخن را گفته‌اند كه از جمله آنان: ابو محمد مكى بن ابى طالب و ابو العلاء همدانى و ديگر ائمه قرّاء را مى‌توان نام برد»[2].

[1] الاتقان في علوم القرآن، ج 1، ص 80.

[2] همان.