اين‌ها، قرائت مى‌كنند و ما نديده‌ايم كسى بر اين روش اعتراض كند و يا به مخالفت با آن‌ها برخاسته باشد»[1].

انحصار قرائت‌ها به هفت قرائت‌

در مبحث قبل، نمونه‌هاى روشنى از توجه مسلمانان به قرائت ارائه گرديد و بيان شد كه در تمامى دوره‌ها مردم نسبت به قرائت شخصيّت‌هاى معروف و حفظ و تدوين و پذيرش همه آن‌ها اهتمام مى‌ورزيدند. همچنين مردم هر منطقه‌اى به قارى محلى و منطقه خود توجه بيشترى داشتند و هيچ‌كس اعم از عامه و خاصه بر اين سيره مستمر اعتراض نداشته است.

بدين ترتيب اجتهاد و تحقيق قرّاء در انتخاب و اختيار قرائت مورد توجه همه مسلمانان قرار داشت و مسلمانان در چارچوب شروط خاصى كه قبلا اشارت رفت، قرائت را فرا گرفته و مى‌پذيرفتند.

اين روش هميشگى در فراگيرى و آموزش قرائت تا اوايل قرن چهارم ادامه داشت، تا اين كه نابغه فرزانه بغداد، يعنى ابن مجاهد كه در جذب قلوب مردم و نفوذ در ميان سران و مقامات دولتى ورزيدگى داشت، ظاهر گرديد. وى كرسى شيخ القرّاء را به طور رسمى به خود اختصاص داد و عامه مردم به او روى آوردند. ولى رقيبانى داشت كه برتر از وى بودند و در علوم قرآن سابقه‌اى بيشتر داشتند. آنان ابن مجاهد را به علت قلّت بضاعت علمى و كمى روايت از شيوخ و سفر نكردن در طلب علم و بى‌اطلاعى از فنون قرائت و انواع قرائت‌هاى منقول از ائمه بزرگ، تحقير مى‌كردند.

المعافى ابو الفرج مى‌گويد: «روزى نزد ابن شنبوذ رفتم. در مقابل وى انبوهى از كتاب قرار داشت. به من گفت: در كتابخانه را باز كنم، گشودم. در آن كتابخانه قفسه‌هايى بود و در هريك، كتاب‌هاى خاص يك فن و يك علم قرار داشت و من هيچ كتابى را بر نداشتم و نگشودم، مگر اين كه ابن شنبوذ، آن را همانند سوره حمد از بر مى‌خواند». وى آن‌گاه گفت: «با اين حال، بازار داغ از آن ابن مجاهد است».

[1] النشر، ج 1، ص 36.