به خط نسخ، به دست خطّاط معروف محمّد بن علىّ بن الحسين بن مقله (328- 272) نوشته شد. گفته شده است: وى اولين كسى است كه به خط ثلث و نسخ نوشت. او كه در علم هندسه تخصص داشت، با رسم حروف هندسى و بنا نهادن قواعد و اصول آن، خط عربى اسلامى را تغيير داد و بدان زيبايى بخشيد.

اين كار منحصر به اوست و تاكنون در ميان امت اسلامى خطّاطى با اين مهارت يافت نشده است. تعدادى از مخطوطات تاريخى، مانند مصحف موجود در موزه هرات در افغانستان منسوب به اوست و گفته‌اند كه او دو بار قرآن را نوشت‌[1].

خط نسخ عربى در قرن هفتم هجرى، به دست ياقوت بن عبد اللّه موصلى (متوفاى 689) به حدّ اعلاى كمال خود رسيد. او با خط زيباى خود هفت مصحف نوشت. اين مصحف‌ها با انواع خطوط نوشته شده بود و پيشواى ديگر نويسندگان قرار گرفت‌[2]. كلّيه مصحف‌ها تا قرن يازدهم هجرى بر شيوه خط ياقوت نوشته مى‌شد. در اول قرن دوازدهم ترك‌هاى عثمانى، به خصوص پس از فتح مصر به دست سلطان سليم، خط عربى اسلامى را مورد توجه قرار دادند و به دست خطّاطان فارسى كه در امپراتورى عثمانى خدمت مى‌كردند در پيشبرد و تكميل اين خط كوشيدند. سلطان سليم تمام خطاطان، نقاشان و هنرمندان را در پايتخت خود گرد آورد. اينان انواع جديدى از خطوط عربى، مانند خط رقعى، خط ديوانى، خط طغرايى و خط اسلامبولى را پديد آوردند، كه همچنان در نوشته‌ها متداول است.

برخى از خطّاطان عثمانى كه شهرت بسيار يافتند عبارتند از: حافظ عثمان (متوفاى 1110) و سيد عبد اللّه افندى (متوفاى 1144) و استاد راسم (متوفاى 1169) و ابو بكر ممتازبك مصطفى افندى، كه خط رقعى را اختراع كرد. اين خط از سهل‌ترين و ساده‌ترين خطوط عربى است. او قواعد اين خط را وضع نمود و اولين بار با اين خط كتابت كرد. ابو بكر ممتازبك در زمان سلطان عبد المجيد خان و به سال 1280 هجرى اين خط را عرضه كرد.

[1] الخط العربي الاسلامي؛ ص 155. الخطاط البغدادي، ص 16.

[2] الخط العربي الاسلامي؛ ص 171. مصور الخط العربي؛ ص 92.