شده بود، دفع شود. بنابراين هرگاه اين دو سوره را در مصحفى مى‌ديد، آن را پاك مى‌كرد و مى‌گفت: «غير قرآن را با قرآن خلط نكنيد».

مصحف ابىّ بن كعب داراى 115 سوره بوده است. او دو سوره فيل و ايلاف را يك سوره مى‌دانست و ميان آن دو «بسم اللّه الرحمن الرحيم» نمى‌آورد. ضمنا دو سوره به نام‌هاى حفد و خلع بر سوره‌ها اضافه كرده بود.

تعيين فواصل آيات كه هر آيه تا كجا ادامه دارد امرى توقيفى است و با دستور و نظر پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله بوده است و از آن بزرگوار منقول است و مسأله‌اى اجتهادى نيست. بنابراين، صحت آن به درستى و استوارى نقل بستگى دارد و اين‌گونه نيست كه با تمام شدن مطلب، آيه پايان يابد. چه بسا در وسط مطلب و در اثنا، آيه تمام مى‌شود با آن كه مطلب هنوز ناتمام است و در آيه بعد تمام مى‌شود. پس كوتاهى و بلندى هر آيه به مطالب مندرج در آن بستگى ندارد و صرفا امر توقيفى است. اين كه گذشتگان در اندازه آيات اندكى اختلاف نظر دارند بدين جهت است كه پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله احيانا در جايى از آيه توقف مى‌فرمودند و به تلاوت ادامه نمى‌دادند و گمان مى‌رفت كه آيه تمام شده است و چه بسا در تلاوت ديگر، بدون وقفه ادامه داده‌اند.

از ابن عباس نقل شده است كه: كل آيات قرآن 6600 آيه و همه حروف قرآن 320671 حرف است. در كلمات قرآن اختلاف است: برخى 77277 و دسته‌اى 77934 و گروهى 77434 كلمه شمرده‌اند.

عدد صحيح آيات، طبق روايت كوفيّين كه صحيح‌ترين و قطعى‌ترين روايات است، 6236 آيه است كه از مولى امير مؤمنان عليه السّلام روايت شده است‌[1]. و اكنون عدد آيات قرآن در مصحف شريف همين رقم است. اين شمارش، مبنى بر آن است كه‌

[1] ر. ك: الاتقان؛ ج 1، ص 190- 189 و 197. روايت كوفيين از ابن ابى ليلى، او از ابو عبد الرحمن سلمى و از امير مؤمنان عليه السّلام است.