يك نوعى كه ما بين دو نوع از كلام واقع شده، يا بيشتر به نوع ديگرى كه مزدوج است، حالا در هر نوعى از انواع مزدوج است و يا اينكه علاوه بر مزدوج بودن است و از جهت غير مقطع بودن به اندازه‌هايى كه اطراف و مقاطعش با هم متناسب بوده و از جهت كميّت الفاظ و حروف كه ما بين كلمات و حروف تقاربى باشد، داراى سه مسلك و منهج كلامى مى‌باشند:

1- برخى از مردمان هستند كه تقطيع كلام به اندازه‌هاى متناسبة الاطراف و غير متقارب در طول و قصر، خوشايندشان نبوده و از آن اكراه دارند؛ زيرا در اين نوع كلام، نوعى تكلّف و تعسّف غير عقلايى و غير حكيمانه وجود دارد، مگر آن موارد نادرى كه عنايت خاصّى به آن مى‌شود و از غرض و هدف عقلايى حكمت‌آميزى برخوردار باشد.

2- نوع دوم كلامى كه داراى تناسب و زيبايى ما بين قافيه‌ها مى‌باشد كه به واسطه مناسبات مقاطع و فواصل، جدّا و اكيدا آذين‌بندى شده است.

3- نوع سوم كه همان حدّ وسط (نه مطلوب محض و نه نامطلوب خالص) از كلام است از آنجا كه سجع عامل زيبايى كلام است، از اين جهت، گاهى اوقات منجر به تكلّف و تعسّف غير حكيمانه مى‌شود. بنابراين، حق اين است كه كلام به طور كلّى از آنها خالى نبوده و تمام جوانب آن هم بدان آميخته نشده باشد. حالا اگر بر اساس آنچه را كه دل برگزيده و از بين معانى، بهترين آن را انتخاب كرده، بوده باشد، كه در اين صورت، پذيرفته مى‌شود و آنچه كه براساس تكلّف بى‌رويّه بوده باشد، مردود مى‌شود.

و سپس مى‌گويد: و اين؛ يعنى مطلوب بودن سجع در كلام فى‌الجمله، رأى آقاى «ابو الفرج، قدامة بن جعفر» صاحب كتاب «فقه الشعر» متوفاى سال 337 است، كه وى مى‌گويد: چگونه سجع به طور مطلق و كلى معيوب و عامل عيب به شمار مى‌رود با اينكه قرآن كريم براساس اسلوبهاى فصيح كلام عرب، نازل‌