فصل چهارم وجود سجع در قرآن كريم‌

پس از آنكه در جريان تفصيل جايگاه و موقعيت فواصل آيات قرآن كريم و همچنين اقسام چهارگانه آن طورى كه علما بيان تفصيل داده‌اند قرار گرفتى، اينك توجه خود را به يك جنبه و بعد ديگر در مورد آيات، منعطف مى‌نماييم و آن مسئله «سجع» است كه آيا در قرآن كريم چيزى به نام سجع وجود دارد يا نه؟

نخستين كسى كه در اين زمينه وارد شده و در مورد آن سخن گفته و وجود آن را در قرآن كريم به طور كلى انكار كرده و اينكه مقام و شأن قرآن كريم از مبتذلات اهل تكلف در كلام بالاتر است، دانشمند بزرگ، استاد ابو الحسن علىّ بن عيسى رمانى است كه گفتار ايشان قبلا از نظر شما گذشت.

وى گفته است: وجود فواصل در مورد آيات قرآن، عين بلاغت و اسجاع و سجع در آن عيب (و ضد بلاغت) است؛ زيرا فواصل، تابع معانى است. و اما سجع و اسجاع به عكس؛ يعنى در آن معانى، تابع الفاظ است. و در حقيقت همان وارونه جلوه دادن دلالت حكمت‌آميز كلام است. به عبارت ديگر: كلام حكمت‌آميز در دلالت را وارونه و بر خلاف حكمت در آوردن است (و فرض اين است كه‌