نبود، معنى كلام، مختل گشته و مقصود متكلم دچار اضطراب و تزلزل گردد و در نتيجه، فهم كلام مشوش شود. و به عبارت ديگر، اگر آن فاصله و خاتمه ويژه را متكلم نياورد، مخاطب با طبع و ذوق سليم خويش، بدان هدايت شده و دست يابد[1].

بدر الدين زركشى مى‌گويد: «و اين باب، تو را در جريان يك سرّ بسيار بزرگ، از اسرار قرآن كريم قرار مى‌دهد، پس با كشف و به دست آوردن آن، خودت را تقويت نما»[2].

ذكر چند مثال براى تمكين‌

مثال 1: آيه شريفه: وَ رَدَّ اللَّهُ الَّذِينَ كَفَرُوا بِغَيْظِهِمْ لَمْ يَنالُوا خَيْراً وَ كَفَى اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ الْقِتالَ وَ كانَ اللَّهُ قَوِيًّا عَزِيزاً[3].

وجه تناسب تام و كامل ميان صدر و ذيل آيه، كاملا مشخص است؛ زيرا ردّ

[1] معترك الاقران، ج 1، ص 40: در اين كتاب مى‌گويد: حكايت كرده‌اند كه يك اعرابى از قارى قرآنى شنيد كه به غلط اين آيه را چنين مى‌خواند: فَإِنْ زَلَلْتُمْ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْكُمُ الْبَيِّناتُ فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ با اينكه اين اعرابى تاكنون قرآن نخوانده بود، گفت:

اين سخن، كلام خدا نيست؛ زيرا حكيم مطلق هرگز« غفران» را به دنبال« زلل» ذكر نمى‌نمايد؛ چون اين كار تشويق گمراهان به گمراهى است. اعرابى درست حدس زده بود؛ زيرا صحيح آيه چنين است: فَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ‌ بنابراين، مخاطب از صدر آيه، ذيل آيه را با ذوق سليم خود حدس زده و آن را پيدا كرد.

[2] البرهان فى علوم القرآن، ج 1، ص 79.

[3] يعنى: و خدا كافران را( در جنگ احزاب) با همان خشم و غضبى كه به مؤمنان داشتند بى‌آنكه هيچ خير و غنيمتى به دست آورند، نااميد برگردانيد و خدا امر جنگ را از مؤمنان، كفايت فرمود؛ زيرا خداوند بسيار توانا و مقتدر است( احزاب: 25).