اينك نمونه‌هايى را كه نشانگر وحدت موضوعى «سوره» هاى قرآن كريم بوده و نزديك به ترتيب و تبويب آيات و سوره بر اساس ترتيب طبيعى است، ارائه مى‌دهيم.

سوره «حمد» و تناسب آيات آن با اهداف مقدّسش‌

اين «سوره» به بهترين وجه ممكن، منظّم شده، و به بهترين وجه ممكن، ترتيب يافته است؛ نظم و ترتيبى كه مقام و موقف يك بنده بى‌ارزش را در مقابل مولاى كريم و با عظمت خود نشان مى‌دهد، كه در حال تضرع با تمام خوارى و ذلت و انكسار، طلب ترحّم نموده و از او مى‌خواهد كه وى را به راه مستقيم، هدايت و رهنمون سازد، آن هم با بيانى شيوا و بى‌نظير.

اين «سوره» مباركه از سه مقطع، تنظيم يافته است كه هر مرحله از آن مقدمه‌اى است براى مرحله بعد. در يك درجه‌بندى مرتب و طبيعى در خلال اين سوره، ادب بنده‌اى كه در پيشگاه مولاى خود قرار گرفته باشد، به شكل بسيار عالى نشان داده مى‌شود. و اين مراحلى است كه «عبد» يكى پس از ديگرى آن را در مورد مسئلت و در حوايج خويش با تأنّى و وقار طى مى‌نمايد، بدين ترتيب كه:

اول او را تعريف و تمجيد مى‌نمايد، و سپس به طور كامل از تمامى ماسوى اللّه بريده و توجه كامل و صددرصد خويش را به وى معطوف مى‌دارد. و در مرحله آخر، حوايج و خواسته‌هاى خود را مطرح مى‌كند. در اين مرحله تقاضا و عرضه نياز، در عين حال از يك اسلوب و روش و قالب بسيار لطيف، كلام را از غيبت به خطاب متوجه مى‌كند، گويى كه در حجاب بسيار تاريكى بود كه يكباره آن را از چهره آقا و مولاى خود بركند، اربابى كه با انعام نعمات پى در پى و مستمر خود، وى را مورد تفضّل و لطف خويش قرار داده و سپس در پيشگاه با عظمت وى‌