داشتند به اين گروه مراجعه مى‌كردند. اين گروه از هيچ‌كس، هيچ‌چيز را به عنوان قرآن نمى‌پذيرفتند، مگر آنكه دو شاهد ارائه دهند كه آنچه آورده‌اند جزء قرآن است. شاهد اول، نسخه خطى، يعنى نوشته‌اى كه حكايت از وحى قرآنى داشته باشد؛ شاهد دوم، شاهد حفظى، يعنى ديگران نيز شهادت دهند كه آن را از زبان پيغمبر اكرم (ص) شنيده‌اند. در اينجا دو نكته قابل توجه است:

1. از خزيمة بن ثابت انصارى‌[1]، دو آيه آخر سوره برائت بدون شاهد پذيرفته شد؛ زيرا پيغمبر اكرم (ص) شهادت او را به جاى شهادت دو نفر قرار داده بود.[2]

2. از عمر بن الخطاب عبارت «الشيخ و الشيخة اذا زنيا فارجموهما البتة ...»، كه گمان مى‌كرد آيه قرآن است، پذيرفته نشد. از وى شاهد خواستند، نتوانست ارائه دهد و بر هركس عرضه كرد انكار نمود كه از پيغمبر چنين چيزى شنيده باشد. عمر تا آخر عمر بر صحت آن اصرار داشت و همواره مى‌گفت: اگر مردم نمى‌گفتند عمر چيزى بر قرآن افزود، هرآينه اين آيه را در قرآن درج مى‌كردم.

بدين كيفيت، زيد آيه‌ها و سوره‌هاى قرآن را جمع‌آورى كرد و آن را از پراكندگى و خطر انحراف نجات داد، هر سوره كه كامل مى‌شد در صندوقچه‌مانندى از چرم به نام «ربعه» قرار مى‌داد تا آنكه سوره‌ها يكى پس از ديگرى كامل شد؛ ولى هيچ‌گونه نظم و ترتيبى بين سوره‌ها به وجود نياورد.[3] اين صحيفه‌ها، كه سوره‌هاى قرآنى بر آن نگاشته شده بود، پس از اتمام، به ابى بكر سپرده شد. اين مجموعه پس از ابو بكر به عمر انتقال يافت و پس از وفات وى نزد دخترش حفصه نگهدارى شد و هنگام يكى كردن مصحفها، عثمان آن را به عاريت گرفت تا نسخه‌هاى ديگر قرآن را با آن مقايسه كند و سپس آن را به حفصه بازگردانيد و چون حفصه درگذشت، مروان كه از

[1] . خزيمة بن ثابت انصارى به« ذو الشهادتين» لقب يافت؛ زيرا او در تمامى جنگهاى پيغمبر حضور داشت و از نزديكان و شيفتگان مولى على بود. در واقعه صفين و جمل شركت داشت و اوست كه حديث:« تقتل عمارا الفئة الباغية» را در واقعه صفين روايت كرد. او براى پيغمبر( ص) كه از اعرابى اسبى خريده بود شهادت داد، با آنكه نديده بود، صرفا چون طرف دعوا پيغمبر است و به حق سخن مى‌گويد، لذا حضرت شهادت او را دو شهادت قرار داد( اسد الغابة؛ ج 2، ص 114).

[2] . مصاحف سجستانى؛ ص 6- 9 و صحيح بخارى؛ ج 6، ص 225.

[3] . ابن كثير القرشى الدمشقى؛ تفسير ابن كثير؛ ج 1، ص 261 و البرهان؛ ج 2، ص 35 و الاتقان؛ ج 1، ص 58 و فتح البارى؛ ج 9، ص 16 و زرقانى؛ مناهل العرفان؛ ج 1، ص 254 و احمد امين مصرى؛ فجر الاسلام؛ ص 195.