فصل ششم‌

ترجمه قرآن‌

بحث درباره ترجمه قرآن را با طرح سه پرسش آغاز مى‌كنيم:

سؤال اول. آيا ترجمه قرآن به زبانهاى ديگر امكان دارد؟

اين سؤال بدين جهت طرح مى‌شود كه قرآن كلام الهى است و در كمال وجازت و بلاغت به عنوان اعجاز نازل شده است؛ بنابراين برگرداندن آن به زبان ديگر هرگز نمى‌تواند اين ويژگيها را داشته باشد؛ زيرا متن ترجمه‌شده سخن خلق است و قرآن سخن حقّ.

سؤال دوم. به فرض امكان ترجمه گرچه همه ويژگيهاى قرآن در متن ترجمه‌شده نباشد. آيا مى‌توان آن را به عنوان قرآن عرضه كرد؟ همان گونه كه ترجمه‌هاى كتب عهدين را به عنوان تورات و انجيلى تلقى مى‌كنند كه بر حضرت موسى و حضرت عيسى نازل شده است.

سؤال سوم. آيا حكم شرعى متن ترجمه‌شده مطابق حكمى است كه بر خود قرآن مترتب مى‌شود؟ مثلا، آيا مى‌توان ترجمه سوره حمد را براى كسى كه قادر به خواندن عربى در نماز نيست جايز شمرد؟ آيا همان‌طور كه نبايد آيات قرآنى را بدون طهارت لمس كرد در مورد آيات ترجمه‌شده نيز بايد چنين حكم كرد؟

بحث درباره ترجمه قرآن از ديرزمان در بين دانشمندان به طور جدّى مطرح بوده است و ما در اين فصل بعد از ذكر مطالب مختصرى درباره انواع ترجمه‌ها به پرسشهاى سه‌گانه پاسخ مى‌دهيم.

تعريف ترجمه‌

ترجمة مصدر فعل رباعى و به معناى تبيين و ايضاح است؛ ازاين‌رو نوشته‌هايى كه شرح حال رجال را بيان مى‌كند، كتب تراجم مى‌نامند و شرح حال هريك از رجال را ترجمه او مى‌گويند.