ابن ابى داود نقل مى‌كند كه برخى از مردم شام مى‌گفتند:

مصحف ما و مصحف اهل بصره صحيح‌تر از مصحف مردم كوفه است؛ زيرا وقتى عثمان دستور داد كه مصحفها را بنويسند، مصحفى را كه براى كوفه تهيه كرده بودند بر مبناى قرائت عبد اللّه بود و قبل از آنكه اين مصحف با ساير نسخه‌ها مقابله و تصحيح شود، براى آنان فرستاده شد؛ اما مصحفى كه براى شام و نيز مصحفى كه براى بصره تهيه شده بود، پس از مقابله و تصحيح آنها فرستاده شد.[1]

اين بر آن دلالت دارد كه مصحفها را قبل از مقابله دقيق آنها با يكديگر به سرتاسر بلاد پهناور اسلامى فرستاده‌اند. چنانكه وجود اختلاف بين مصحفهاى شهرهاى مختلف- به طورى كه ابن ابى داود نقل كرده است-[2] دليل بر سهل‌انگارى در امر مقابله نسخ و حصول اطمينان از صحت آنهاست.

ابن ابى داود موضوع ديگرى را نيز نقل مى‌كند كه حاكى از سهل‌انگارى عجيب‌ترى در اين امر مهم است. او مى‌گويد:

«وقتى نسخه‌هاى مصحفها آماده شد، آنها را نزد عثمان بردند؛ او آنها را مشاهده كرد و گفت: چه خوب و زيبا تهيه كرده‌ايد. عثمان اشتباهاتى از جنبه لهجه‌هاى مختلف عرب در آنها ديد و گفت اگر املاكننده از «هذيل» و نويسنده از «ثقيف» بود، اين اشتباهات رخ نمى‌داد».[3]

آنچه در اين‌باره مى‌توان گفت اين است كه آيا كتاب خدا شايسته سعى و اهتمام بيشترى نبود تا اينكه از اشتباه املايى و لهجه‌هاى مختلف خالى باشد؟ علاوه بر اين، اين آرزوى عثمان چه معنايى دارد؟ آيا او نمى‌توانست از اول، املا كننده‌اى از هذيل و نويسندگانى از ثقيف را انتخاب كند، در حالى كه كفايت و شايستگى آنان را براى انجام اين كار مى‌دانست؛ ولى او به جاى اين افراد شايسته، كسانى را از اطرافيان خود انتخاب كرد و سرانجام اين كار نيز، وجود اختلاف در قرائت قرآن در زمانهاى بعد بود.

تعداد مصحفهاى عثمانى‌

مورّخان در شماره مصحفهاى تهيه شده هماهنگى كه به اطراف و اكناف بلاد اسلامى فرستاده شده است، اختلاف دارند. ابن ابى داود تعداد آنها را شش مجلد مى‌داند كه هريك به يكى از شش مركز مهم اسلامى آن روز ارسال شد. اين شش مركز عبارتند از

[1] . مصاحف سجستانى؛ ص 35.

[2] . همان؛ ص 39- 49.

[3] . همان؛ ص 32- 33.