تشريع در دوران امامان معصوم عليهم السّلام‌

پس از پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله مقام تشريع پيامبر، به امامان معصوم عليهم السّلام انتقال يافت و آن‌ها نيز ولايت تشريع داشتند.

امامان معصوم همانند پيامبر، داراى بينشى گسترده بودند كه مفاسد و مصالح واقعى را براى هميشه مى‌ديدند و طبق اين بينش احكامى را وضع مى‌كردند؛ ازاين‌رو فقهاى بزرگ، سخنان امامان معصوم عليهم السّلام را همانند سخنان حضرت رسول صلّى اللّه عليه و آله، مصدر و منبع مى‌دانند.

تفاوت امامان معصوم با پيامبر اين است كه بينش پيامبر صلّى اللّه عليه و آله پشتوانه وحى دارد و پيامبر تعليم‌يافته دست خداست، ولى پشتوانه بينش امامان معصوم، ودايع نبوتى است كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به حضرت على عليه السّلام سپرد. در حقيقت امامان معصوم وارث علم پيامبر هستند و اگر پيغمبر صلّى اللّه عليه و آله شاگرد مكتب وحى است، امامان معصوم عليهم السّلام شاگرد مكتب نبوتند.

در اين زمينه روايت‌هاى بسيارى وجود دارد كه به برخى از آن‌ها اشاره مى‌كنيم:

1. پيامبر اكرم صلّى اللّه عليه و آله به مولا امير مؤمنان عليه السّلام مى‌گفتند: «إنّك تسمع ما أسمع و ترى ما أرى، إلّا أنك لست بنبيّ»[1]؛ «تو [به مرتبه‌اى از بصيرت رسيده‌اى‌] كه آنچه را من مى‌شنوم، مى‌شنوى و آنچه من مى‌بينم، تو مى‌بينى، تنها تو پيامبر نيستى».

اگر كسى مصالح و مفاسد واقعى را مانند پيامبر ببيند، مى‌تواند احكام را طبق ملاك‌هاى واقعى تشريع كند.

2. امام صادق عليه السّلام: «خداوند پيغمبرش را تربيت كرد تا او به كمالات عقلانى رسيد، آن‌گاه امر دين را به او تفويض كرد و فرمود:" آنچه را پيامبر دستور مى‌دهد پيروى كنيد". هرآن‌چه خداوند به پيامبرش تفويض كرده، به ما [نيز] واگذار كرده است»[2].

[1] . نهج البلاغه، خطبه قاصعه.

[2] . بحار، ج 25، ص 332.