4. نبودن الف در كلمات:

يكى ديگر از عواملى كه در قرائت مشكل مى‌آفريد، نبودن الف در رسم‌الخط آن روز بود. خط عربى كوفى از خط سريانى نشأت گرفته‌است؛ در خط سريانى، نوشتن الف وسط كلمه مرسوم نبود، و آن‌را اسقاط مى‌كردند و چون قرآن در ابتدا با خط كوفى نگاشته مى‌شد، الف‌هاى وسط كلمه مانند «سماوات» را نمى‌نوشتند (به اين صورت: سموت). بعدها كه علايم مشخصه ايجاد شد، الف را صرفاً با علامت الف كوچك در بالاى كلمه مشخص مى‌ساختند، مانند «سموت».

اسقاط الف وسط كلمه در بسيارى از موارد منشأ اختلاف قرائت گرديد؛ مثلًا نافع، ابوعمرو و ابن كثير «ما يَخْدَعُونَ»[1] را «وَ ما يخادعون» خوانده‌اند.

اين‌گونه عوامل موجب گرديد كه قرّاء بر سر رسيدن به قرائت، با هم اختلاف كنند و هر يك طبق اجتهاد خود و دلايلى كه در دست داشتند، قرائت خود را توجيه بنمايند.

تدوين قرائت‌هاى معروف‌

مسلمانان در صدر اسلام، قرآن را به‌نحوى كه از اصحاب پيامبر صلى الله عليه و آله مى‌شنيدند و فرا مى‌گرفتند، قرائت مى‌كردند و پس از صحابه، به تابعين و پيشوايان بزرگى كه در شهرهاى آنان به‌سر مى‌بردند رجوع مى‌كردند. اولين گروه دانشمندان اسلامى- كه مرجع مسلمانان در آن دوران به شمار مى‌آمدند- در يك زمينه خاص نظير قرائت قرآن برجستگى نداشتند؛ بلكه به طور عام در زمينه‌هاى مختلف علوم اسلامى، علماى دوران خود شناخته مى‌شدند. پس از گذشت آن دوره، گروهى فن قرائت (فراگرفتن و آموختن آن) را رشته اختصاصى خود قرار دادند و به اين رشته توجهى خاص مبذول داشته و در قرائت قرآن‌

[1] . بقره، 9.