اختلاف مصحف‌ها

چون جمع‌كنندگان مصحف‌ها متعدد بودند و هر يك اين كار را مستقل از ديگرى انجام داده بود و از طرفى، توانايى و صلاحيت آنان در اين امر يكسان نبود؛ هر كدام ازمصحف‌ها از نظر روش، ترتيب، قرائت و ... با ديگرى فرق داشت كه اين اختلاف موجب اختلاف ميان مردم شد. چه بسا مسلمانان ساكن مناطق دور دست- كه براى شركت در جنگ يا امر ديگر گرد هم مى‌آمدند- بر اثر تعصبى كه به عقيده و رأى خود داشتند، يكديگر را محكوم كرده، همين امر به نزاع و جدال ميان آنان منجر مى‌شد.

نمونه‌اى از اختلافات مردم درباره مصحف‌ها و تعصب آنان نسبت به قرائت‌هاى صاحبان اين مصحف‌ها را در اينجا مى‌آوريم:

حذيفه در بازگشت از جنگ سرزمين ارمنستان، به سعيدبن‌عاص گفت: «در اين سفر به موضوعى برخورد كردم كه اگر ناديده گرفته شود موجب اختلاف مردم در مورد قرآن خواهد شد و هيچ‌گاه نمى‌توان آن‌را چاره كرد». سعيد پرسيد:

«موضوع چيست؟» حذيفه گفت: «مردمى را از حمص ديدم كه تصور مى‌كردند قرائت آنان بهتر از قرائت ديگران است و آنان قرآن را از مقداد فراگرفته بودند.

مردم دمشق را ديدم كه مى‌گفتند: قرائت آنان بهتر از ديگر قرائت‌هاست. اهل كوفه را ديدم كه قرائت ابن‌مسعود را پذيرفته‌اند و درباره قرائت او چنين عقيده‌اى دارند. همچنين مردم بصره را ديدم كه قرآن را طبق قرائت ابو موسى اشعرى قرائت مى‌كنند و مصحف او را لباب‌القلوب مى‌نامند».

چون حذيفه و سعيد به كوفه رسيدند، حذيفه اين موضوع را با مردم در ميان گذاشت و از آنچه بيم داشت به آنان هشدار داد. صحابه پيامبر صلى الله عليه و آله و بسيارى از تابعين با وى موافقت كردند، اما اصحاب ابن‌مسعود به‌وى اعتراض كردند كه: