درس چهارم: اسباب نزول‌

همانگونه كه مى‌دانيم، قرآن تدريجاً و در مناسبت‌هاى مختلف در طول بعثت نازل شده‌است. بسيارى از آيات بر حسب اقتضا (به هنگام وقوع حادثه، پيش آمدن مشكلى يا در پاسخ به سؤالى كه از حضرت رسول صلى الله عليه و آله مى‌شد) نازل گشته است. اين زمينه‌ها و شرايط را «اسباب نزول» يا «شأن نزول» ناميده‌اند.

پرواضح است كه آيات نازل شده در هر مناسبتى، به همان حادثه و مناسبت نظر دارد. پس اگر ابهام يا اشكالى در لفظ يا معناى آيه پديد آيد، مى‌توان با شناخت حادثه و شرايط زمان نزول، معناى آيه را روشن كرد. بنابراين براى دانستن تفسير كامل هر آيه، بايد به شأن و سبب نزول آن رجوع كرد.

به عنوان مثال در مورد آيه‌ «إِنَّ الصَّفا وَ الْمَرْوَةَ مِنْ شَعائِرِ اللَّهِ فَمَنْ حَجَّ الْبَيْتَ أَوِ اعْتَمَرَ فَلا جُناحَ عَلَيْهِ أَنْ يَطَّوَّفَ بِهِما ...؛[1] درحقيقت، «صفا» و «مروه» از شعائر خداست [كه يادآور اوست‌]؛ پس هر كه خانه [خدا] را حج كند، يا عمره گذارد، بر او گناهى نيست كه ميان آن دو سعى به جاى آورد ...» اشكال شده‌است كه سعى ميان دو كوه صفا و مروه از اركان‌

[1] . بقره، 158.