به‌خوبى اين تباهى مشهود نمى‌گرديد. از همين‌جا ويژگى بيان نيز آشكار مى‌شود.

بيان (تبيين مطلب)، با تمثيل بهتر آشكار مى‌گردد تا اينكه كلام عارى از تمثيل باشد.

ايجاز يعنى سخنى كوتاه با محتواى بلند و گسترده؛ ايجاز نيز در سخنى كه با تمثيل ادا مى‌شود به بهترين وجه وجود دارد؛ زيرا كوتاهترين سخن كه با تمثيل ادا شود، رساترين مطلب را ايفاء مى‌كند.

انواع تمثيل در قرآن‌

تمثيل، ضرب المثلى‌[1] است كه صفات يا حالات درونى افراد يا گروههاى شايسته و ناشايست را به ترسيم كشيده و از نيروى تخيل در اين باره به خوبى استفاده كرده است، ولى در عين حال، حكايت از واقعيتهايى است كه پايه رفتار انسانها را تشكيل مى‌دهد و با اين ترسيم، به خوبى، زيباييها و زشتيهاى انديشه‌ها و پندارهاى انسانها نمودار مى‌گردد. قرآن در اين مورد تا سرحد اعجاز پيش رفته است.

در اينجا به ذكر انواع تمثيل (و نمونه‌اى از هركدام) در قرآن مى‌پردازيم:

الف) مفاهيم ذهنى كه به‌صورت محسوس آمده‌اند

قرآن، كفّار را- كه مقبول درگاه پروردگار نبوده و به سعادت اخروى نايل نمى‌شوند- دو گونه ترسيم كرده است: اولًا مانند كسانى كه پشت درِ آسمانها غمزده ايستاده‌اند و در به روى آنان بسته است؛ ثانياً كوشش در امرى ممتنع، مانند طنابى ضخيم كه كوشش مى‌شود از سوراخ سوزنى بگذرانند.

[1] . ضرب المثل در قرآن داراى معانى ديگرى نيز مى‌باشد كه در آخر همين درس به آن اشاره شده است.