عناصر سوگند

عناصر تشكيل دهنده قسم عبارتند از:

1. «مُقْسَمٌ به»: آنچه به آن سوگند ياد مى‌شود. مقسمٌ به در كلام انسانها، ذات و صفات حق تعالى است و گاه جان يكديگر را مورد قسم قرار مى‌دهند؛ مانند:

«به جان تو» يا «به جان خودم»؛ اما قسمى كه آثار شرعى بر آن بار شود، تنها قسم به ذات و صفات حق تعالى‌است.

2. «مُقْسَمٌ عليه»: هر امر مهمى است كه نياز به تأكيد مضاعف دارد و براى آن سوگند ياد مى‌شود.

3. «حرف قَسَم»: ادوات و ابزارى كه بدان سوگند صورت مى‌گيرد؛ اين ادوات در لغت عرب عبارتند از: باء، واو، تاء و لام. واو، تاء و لام در قرآن آمده، ولى با آنكه اصل در حروف قسم «باء» است، در قرآن نيامده است.

4. «حرف جواب قسم»: حروفى كه بر سر جواب قسم در مى‌آيند و مُقْسَمٌ عليه را مشخَّص مى‌سازند؛ اين حروف عبارتند از: لام مفتوحه، إنّ مشدّده مكسوره، لا نافيه، ما نافيه و إنْ مخفّفه نافيه.

اقسام سوگند در قرآن‌

سوگندهاى قرآن را مى‌توان به سه دسته تقسيم كرد:

1. سوگندهاى صريح‌

سوگند صريح، سوگندى است كه عناصر تشكيل دهنده آن در جاى خود و صريحاً ذكر شده‌اند؛ يعنى ابتدا حرف قسم، سپس مُقْسَمٌ به و بعد از آن مُقْسَمٌ عليه ذكر شده است. بيشتر سوگندهاى قرآن را سوگندهاى صريح تشكيل‌