مطلب همان فلسفه نبوّت است كه ايدئولوژى و وضع قانون بشرى، جز به وسيله خدا ميّسر نيست، قهرا در مقام اجرا نيز ولايت الهى شرط است.[1] پس علماى شيعه، حقّ حاكميّت را مختصّ به خود خداوند مى‌دانند.[2]

خلاصه فصل‌

1. در بحث از تفاوت فقهى يا كلامى بودن ولايت فقيه، مى‌توان در سه محور سخن به ميان آورد:

الف) تفاوت در تعريف؛

ب) تفاوت در اهميت و رتبه؛

ج) تفاوت در آثار.

2. در باب ديدگاه‌هاى انديشمندان در باب كلامى يا فقهى بودن مسأله ولايت فقيه، تصريحا و تلويحا دو نظريه غالب وجود دارد:

الف) فقهى بودن مسأله ولايت فقيه؛

ب) كلامى- فقهى بودن آن.

كه با دقت در گفته‌هاى گذشتگان، تمامى فقها، ولىّ فقيه را نايب امام عليه السّلام و مأذون از سوى او مى‌دانند كه ولايت او در طول حاكميت خداوند و از افعال اللّه است.

3.در ابواب علم كلام در مبحث نبوت و امامت و در استمرار آن‌ها، مى‌توان‌

[1] - پيرامون جمهورى اسلامى، ص 150.

[2] - عبد اللّه، جوادى آملى، ولايت فقيه رهبرى در اسلام، ص 28.