معصوم عليهم السّلام مشخّص و معلوم گرديده است؛ البتّه به بدين معنا كه آنان شخص خاصّى را به اين سمت گماشته باشند؛ بلكه به صورت كلّى و عمومى، پيشواى جامعه و رهبر اجتماع را معرّفى و «عنوان عامّ» وى را مشخّص كرده‌اند.[1] اين عنوان عامّ، در روايات معتبرى از امام صادق عليه السّلام چنين معرّفى شده است:

«... من كان منكم قد روى حديثنا و نظر فى حلالنا و حرامنا و عرف احكامنا[2]؛ ... كسى كه حديث ما را روايت كند و در حلال و حرام ما صاحب‌نظر شده و احكام و قوانين ما را شناخته است».

امام عليه السّلام در اين‌روايت از چنين شخصيّتى، به عنوان مقامى كه در امور حكومتى و قضايى حاكم و فرمانروا قرار داده است، ياد مى‌كند و مى‌فرمايد:

«فانّى قد جعلته عليم حاكما[3]؛ پس همانا من او (فقيه) را به عنوان حاكم بر شما برگزيدم».

فقيه والا مقام آيت اللّه نائينى رحمه اللّه با استناد به اين‌روايت، فقاهت را براى ولايت لازم مى شمارد.[4] هم‌چنين فقيه بزرگ آيت اللّه العظمى بروجردى رحمه اللّه، اين‌روايت را مربوط به ولايت و رهبرى اجتماعى مى‌داند و مى‌گويد:

«... و بما ذكرناه يظهر انّ مراده بقوله فى المقبولة «حاكما» هو

[1] - امام خمينى، ولايت فقيه، ص 40.

[2] - وسائل الشيعه، ج 27، ص 136.

[3] - همان.

[4] - محمّد تقى آملى، المكاسب و البيع، ج 2، ص 336.