دين و علوم بشرى‌

با توجّه به نظريه انديشه مدوّن در اسلام آشكار شد كه بيان عناصر ثابت، شأن اصلى دين محسوب مى‌شود و اين عناصر به شيوه‌اى فقهى از منابع دينى قابل استنباط مى‌باشند. اما سرنوشت عناصر متغيّر به همان ميزان كه با عناصر ثابت دينى گره خورده، با موقعيت و شرايط مكانى و زمانى در پيوند و ارتباط مى‌باشد.

تشخيص متغيّرهاى موجود در يك موقعيت و تأثير هريك از آنها در يك زمينه خاصّ،، امرى است كه دانش‌هاى بشرى درصدد كشف آنند. علوم سياسى به مطالعه رفتار و روابط سياسى، تشخيص عناصر دخيل در آنها و تأثير هريك از آن عناصر بر شرايط سياسى حاكم بر جامعه مى‌پردازد. از اين‌رو، براى يافتن سازوكار سياسى اسلام، همان‌گونه كه به كشف نظام سياسى اسلام نيازمنديم، به دانش سياسى نيز كه موقعيت را براى ما ترسيم كند، محتاج خواهيم بود. همين امر، تشكيل مجمع‌هاى مشترك بين مجتهدان و كارشناسان علوم در زمينه‌هاى مختلف را اقتضاء مى‌كند.[1]

مديريت فقهى، مديريت علمى‌

آنچه گذشت، تصويرى اجمالى از جايگاه عناصر دينى در

[1] - براى توضيح بيشتر مراجعه كنيد: مهدى هادوى:« نيازهاى بشر و جاودانگى دين»، مجله معرفت، ش 12، ص 95، بهار 1374.