سؤال نخست‌توحيد و ولايت تكوينى‌

جهان آفرينش، جهان اسباب و مسببات است، اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفته است كه هر پديده و حادثه‌اى از علت ويژه خود صادر گردد، و درعين‌حال، نظام علل و معاليل همگى به خدا منتهى شده و از او قدرت و نيرو مى‌گيرند. اوست كه سبب را مى‌آفريند، و به آن قدرت و نيرو مى‌بخشد، و آن را براى ايجاد معلول ويژه خود، آماده مى‌سازد و در حقيقت مؤثر واقعى در تمام جهان يكى است، و نظام جهان كه به صورت اسباب و مسببات جلوه‌گرى دارند همگى از او استمداد گرفته و به او منتهى مى‌شوند.

حقيقت توحيد اين است كه هر سببى را در تأثير خود، مستقل ندانيم، و تصور نكنيم كه در مقابل دستگاه ربوبى حضرت احديت، موجودى مى‌تواند به‌طور مستقل چيزى را ايجاد كند، و در نظام آفرينش تصرف كند و اراده او جدا از اراده خدا مى‌باشد، و اين همان توحيد در افعال است كه به‌طور گسترده در مراتب توحيد از آن بحث و گفتگو شده است.

با پذيرفتن اين اصل، اعتقاد به ولايت تكوينى اولياى خدا، نه‌