عمل به احكام و سنن دينى در ظاهر، عمل به يك سرى مقررات اجتماعى و اخلاقى است، ولى پيمودن همين راه، در درون انسان واقعيتها و صفات و كمالاتى را پديد مى‌آورد كه هرگاه كمال روحى به حد شايسته‌اى برسد، نفس انسانى در اين جهان مى‌تواند امور زير را انجام دهد:

1. تصرف در جهان و انسان.

2. آگاهى از ضماير و قلوب كه شاخه‌اى از علم غيب است.[1] 3. شهادت بر اعمال انسان كه در قرآن مجيد از كسانى كه داراى اين موهبتند، با نام «شهداء» ياد كرده است. امّا مقصود از شهادت بر اعمال چيست؟ خود بحث جداگانه‌اى دارد.

ولى آنچه فعلا مورد بحث‌وگفتگوى ما است همان تصرف در تكوين است براى روشن شدن مطلب ناچاريم مقدمتا قدرى در عظمت روح انسان و قدرتهايى كه در روح‌وروان او نهفته است، بحث كنيم.

نيروهاى نهفته در درون انسان‌

انسان از دو جزء به نام تن و روان آفريده شده است، به عبارت ديگر انسانيت انسان، منحصر به جسم و تن نيست، بلكه باطن و

[1] - در اين مورد رجوع كنيد به كتاب« آگاهى سوم» از همين مؤلف.