از شاخه‌هاى اين زعامت گسترده، قضاوت و داورى جامعه اسلامى بود كه پيامبر گرامى صلى اللّه عليه و اله و سلّم در دوران حيات و زندگى خود دادگسترى اسلام را چه به وسيله خويش و چه با تعيين دادرسانى در خارج، اداره مى كرد، و قرآن به مسلمانان دستور مى‌دهد كه داوريهاى پيامبر را در امور حقوقى و مخاصمات، بى‌چون‌وچرا بپذيرند، چنانكه مى‌فرمايد:

فلا و ربّك لا يؤمنون حتّى يحكّموك فيما شجر بينهم ثمّ لا يجدوا فى انفسهم حرجا ممّا قضيت و يسلّموا تسليما.[1] «به پروردگارت سوگند، آنان هرگز مؤمن واقعى نمى‌گردند، مگر اين‌كه تو را در موارد اختلاف حكم و داور قرار دهند و از داورى تو ملالى پيدا نكنند و در برابر حكم تو تسليم شوند».

3. ولايت در اموال عمومى‌

از وظايف رهبرى در امور اجتماعى، اداره امور مالى و اقتصادى مسلمانان است، كه شخص پيامبر گرامى صلى اللّه عليه و اله و سلم در دوران حيات خود، آن را اداره مى‌كرد و قرآن او را به فرمان زير

[1] - نساء/ 65.