«اضربوا بعض الرأى ببعض يتولد منه الصواب» (1)، چنان‌كه شيخ بهايى در تعبير نغز و دلپذير خود مى‌گويد: «السؤال مؤنث و الجواب مذكر»؛ سؤال مؤنث و جواب مذكر است. تجربه مراكز پژوهشى نيز نشان مى‌دهد كه تناكح پرسش و پاسخ، تناورى نهال معرفت و بارورى درخت انديشه را در پى داشته است.

برخى رهنمودهاى معصومان (عليهم‌السلام) در زمينه پرسش، پرسشگر و مسئول چنين است: 1. پرسش بايد از حس دانش‌خواهى متعلّم پرسشگر برخاسته باشد؛ نه آنكه با پرسشهاى خود در پى آزمودن مسئول يا آزردن وى باشد: «سل تفقُّهاً و لا تسأل تعنُّتا» (2)؛ پرسش بايد براى فزونى فهم باشد؛ نه براى به دشوارى افكندن مسئول. در انديشه پيشوايان ما، پرسشگرى كه براى جهل‌زدايى و دانش‌افزايى خويش مى‌پرسد، همچون عالمان است و انديشورى كه بى‌دليل و نينديشيده لب به پاسخ گشايد، همانند جاهلان است: «الجاهل المتعلّم شبيه بالعالم و إنّ العالم المتعسّف شبيه بالجاهل». (3) 2. پرسش بايد به گونه‌اى مرتبط و معقول باشد كه در حال،

______________________________
1- شرح غرر الحكم، ج 2، ص 266.

2 نهج البلاغه، حكمت 320.

3 همان.