بر آنان بازگو كند، تا در پرتو آن، فرهنگ و ارزش‌هاى الهى و انسانى اسلامى در جامعه حاكميت يابد و انسان‌ها با پى بردن به مصالح حقيقى خود از گمراهى‌ها و بى‌راهه‌ها در امان مانند. آن حضرت در بخشى از بيانات خود به اين سيره در دوران حاكميت خويش اشاره‌كرده، مى‌فرمايند:

قد دارستكم الكتاب، و فاتحتكم الحجاج، و عرّفتكم ما أنكرتم. و سوّغتكم ما مججتم، لو كان الأعمى يلحظ أو النّائم يستيقظ؛[1] كتاب خدا را به شما آموختم و راه‌ورسم استدلال را به شما ياد دادم و آن‌چه را كه نمى‌شناختيد به شما شناساندم و دانشى را كه به كامتان سازگار نبود، جرعه‌جرعه به شما نوشاندم.

ه) ارزيابى آزادى در حكومت‌هاى (مردم‌سالار)

طرح عنصر آزادى كه ريشه در حركت‌هاى ضد كليسايى و ضد استبدادى دوران رنسانس دارد؛ ركنى اساسى و شاخصه‌اى مبنايى، به ويژه در دموكراسى‌هاى جديد غربى به شمار مى‌رود.

آزادى در نظام‌هاى دموكراسى ابعاد گوناگونى دارد و يك حكومت دموكراتيك لزوما بايد براى تأمين مطلوب آنها بكوشد. برجسته‌ترين عرصه‌هاى آزادى در چنين نظام‌هايى عبارتند از:

1. آزادى در عقيده و مذهب، زيرا دين امرى شخصى و براساس تجربه درونى افراد است؛

2. آزادى در بيان و انديشه؛

3. آزادى در رفتارهاى اجتماعى براساس ارزش‌هاى اخلاقى مورد پذيرش هر فرد؛

[1] - همان، خطبه 180.