انديشه‌هاى «سوفسطايى» مهم‌ترين مبناى معرفت‌شناختى مؤثر در پيدايى و پويايى دموكراسى در گذشته و حال بوده است.

ب) نقد و ارزيابى مبناى معرفت‌شناختى در ايده مردم‌سالار

در طول تاريخ فلسفه، انديشوران به طور معمول در ستيزى جدّى با دعاوى نفى حقيقت ثابت و لا يتغير و معيار بودن رأى و انديشه انسان، در سنجش حق و باطل و عقيده نسبيت امور؛ بوده و آن را مورد نقد و بررسى قرار داده‌اند. اين امر ازآن‌روست كه چنين باورهايى كه ريشه در سوفسطايى‌گرى و شك‌گرايى دارند، آفتى بس خطرناك محسوب مى‌شوند كه همه شئون انسانى را در معرض نابودى قرارداده، همه‌چيز را بيهوده و پوچ مى‌انگارند و هرگونه معيار ثابتى را در شناسايى حق و باطل تخطئه مى‌كنند و در نهايت رواج هرگونه گناه و جنايت و عمل دون انسانى را توجيه‌پذير مى‌سازند.

بى‌ترديد، اذعان به صادق و حق بودن هر قضيه‌اى كه از منظر افراد، مورد تأييد بوده باشد و معرفى كردن رأى و نظر افراد به عنوان معيار حقيقت، معنا و پى‌آمدى جز انكار حقيقت ندارد؛ چرا كه اگر در اين نظام معرفت‌شناختى، سؤال شود كه آيا مى‌توان فارغ از نظر و اعتقادات افراد و جوامع در مورد مدلول قضيه‌اى خاص قضاوت كرد؟ پاسخ آن خواهد بود كه اصلا چنين سؤالى نادرست است؛ زيرا با صرف نظر از آرا و عقايد افراد، حقيقتى در ميان نيست.

قول به نسبيت حقيقت، در واقع بر آن است تا عالم را تهى از هر امر وجودى ثابت و لا يتغيرى كه حائز مطلوبيت و قداست ذاتى است، معرفى كند تا براساس آن، انسان باور نمايد كه هيچ‌گاه توان شناسايى حجت و مطلوب پايدارى ندارد كه با آن پيوند معرفتى و قلبى ايجاد نموده و حجيت هر امر ديگرى را در گرو ميزان حظّى بداند كه از آن يافته است. بدين ترتيب اصل نهادينه او كه گرايش به حقيقت و تلاش در تفكيك‌